Sermaye şirketlerinin özvarlıklarının güçlendirilmesi amacıyla 2015 yılında sistemimize kazandırılan, “nakdi sermaye artırımında faiz indirimi” olarak adlandırabileceğimiz teşvikle, ortakların şirkete yaptıkları nakit sermaye ödemeleri üzerinden hesaplanan varsayımsal faizin vergi matrahından indirilmesine olanak tanınıyor. Yani vergi daha az ödeniyor. Bu sermaye şirkette kaldığı (yani sermaye azaltılmadığı) sürece indirim uygulanabiliyor.

Faaliyetlerini özvarlık yerine borçla yürüten şirketler bu borcun yarattığı kur farkı ve faiz gibi finansman maliyetlerini gider yazarak ödeyeceği vergiyi düşürüyorlar. Bu müessese ile faaliyetlerini özvarlıkla yürüten şirketlerin maruz kaldığı bu haksız rekabet giderilmek isteniyor.

Uygulamaya Merkez Bankasınca açıklanan “bankalarca açılan TL cinsinden ticari kredilere uygulanan ağırlıklı yıllık ortalama faiz oranı" esas alınıyor. Fikir vermesi için, son açıklanan (12 Kasım 2021 tarihli) ticari krediler faiz oranının yüzde 18,54 olduğunu söyleyebilirim. Kesin oran Aralık ayı sonunda belli olacak.

Vergi matrahından indirilecek tutar şöyle hesaplanıyor:

İndirim tutarı = nakdî sermaye artışı x ticari krediler faiz oranı x indirim oranı x süre

İndirim tutarını, kredi faiz oranının yanında indirim oranı da belirliyor. Genel indirim oranı yüzde 50, ancak bu oranın bazı durumlarda yüzde 0 veya halka açıklık oranına ya da sermaye artımının teşvikli yatırımlarda kullanılması durumuna göre yüzde 75, yüzde 100 veya yüzde 125 olarak uygulanması mümkün.

Örneğin, 2021 yılı Ocak ayında 10 milyon TL nakit sermaye artışı yapan bir şirket, son açıklanan oranla hesaplama yaptığımızda vergi matrahından (10 milyon TL x %18,54 x %50 x 12/12=) 927.000 TL indirim hakkına sahip oluyor. 2021 yılında kurumlar vergisi oranı yüzde 25 olduğuna göre, bu indirim nedeniyle eksik ödenecek kurumlar vergisi 231 bin 750 TL. Bu indirim tabii ki yıl sonunda kesinleşecek orana göre yapılacak.

Gördüğünüz gibi, nakdi sermaye artırımında faiz indirimi uygulamasıyla sürekli ve önemli bir vergisel avantaj sağlanıyor.

Bu uygulamayı ve yaşanan sorunları 1 Haziran 2020 tarihli yazımda değerlendirdiğim için bugün daha fazla detaya girmeden, geçen ay yapılan bir düzenlemeye geçiyorum.

Ne değişti?

7338 sayılı Kanunun 59. maddesiyle yapılan düzenleme ile nakdi sermaye artışlarının, yurt dışından getirilen nakitle karşılanan kısmı için yüzde 50 olan indirim oranının yüzde 75 olarak uygulanması hükme bağlandı. Bu değişiklik, yararlanılabilecek indirim tutarının artmasını sağlayacak. Yukarıdaki örnekte matrahtan indirilebilecek tutar 347 bin 625 TL’ye yükselecek. Yani indirim tutarı yüzde 50 oranında artacak.

Bu düzenleme, yayım tarihi olan 26 Ekim 2021 tarihinden itibaren yapılacak nakdi sermaye artışlarına uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girdi. Bu nedenle 26 .10.2021 tarihinden itibaren ticaret siciline tescil ettirilen nakdi sermaye artırımları için yeni oran geçerli olacak. Sermaye artırım avansı bu tarihten önce Türkiye'ye getirilmiş olsa da sermaye artırımına ilişkin kararın tescil ettirildiği tarih 26 Ekim 2021 ve sonrası ise yeni oran geçerli olacak.

Gerekçede bu değişikliğin, ülkemize yabancı sermaye/yurtdışından kaynak girişinin artırılması amacıyla yapıldığı ifade ediliyor. Bu artışın döviz ihtiyacı nedeniyle sadece yurt dışından yapılan sermaye ödemelerine tanınmasını, yerli sermayeye yapılan bir haksızlık olarak değerlendiriyorum. İçinde bulunduğumuz kriz ortamı şirketlerin özvarlıklarının güçlendirilmesini ve dolayısıyla bunun teşvikini önemli hale getirdi. Yabancı sermayeli şirketler kadar yerli sermayeli şirketlerimizin de özvarlıklarının acilen güçlendirilmesine ihtiyaç var. Bu nedenle, yasal düzenleme yapılarak teşvik artışından yerli sermayenin de yararlandırılmasını bir zorunluluk olarak görüyorum. Ülkeye döviz girişini teşvik etmek için bir müesseseyi amacından uzaklaştırmak doğru değil!

Yapılan düzenlemeye göre, sermaye artışının yurt dışından getirilen nakitle karşılanan kısmı için genel oran olan yüzde 50 yerine yüzde 75 uygulanacak. Dolayısıyla halka açıklık oranı ve nakdi sermayenin yatırımda kullanılma durumlarına göre uygulanabilecek indirim oranı yüzde 150’ye kadar çıkabilecek. Değişiklikten önce indirim oranı en fazla yüzde 125’e çıkabiliyordu.

Örneğin halka açıklık oranı yüzde 50’nin üzerinde olan bir şirkete bu kapsamda yurt dışından getirilen nakdi sermayenin teşvik belgeli bir yatırımda kullanılması durumunda indirim oranı maksimum oran olan yüzde 150 olarak uygulanabilecek.

Bu değişiklik bana uygulamaya dair bazı konuları yeniden düşündürdü.

Ortak alacaklarının sermayeye ilavesi de indirimden yararlandırılmalı!

Kanuni düzenlemede, ortaklardan alacakların sermayeye ilavesi ile ilgili herhangi bir kısıtlama olmaması nedeniyle özellikle nakit kaynaklı ortak alacaklarının sermaye eklenmesinde de indirimden yararlanılabilmesi gerekir. Çünkü bu durumda da şirkete nakit girişi oluyor ve müessesenin amacına uygun olarak özvarlıklar güçlendiriliyor. Yani teşvik edilen amaç hâsıl oluyor. Nakit kaynaklı olmayan ortak alacaklarında ise her ne kadar nakit girişi olmasa da ileride nakit çıkışı engelleniyor ve şirket özvarlığı güçleniyor.

Buna rağmen Hazine ve Maliye Bakanlığı (Bakanlık), ortak alacaklarının sermayeye eklenmesi durumunda alacağın kaynağına bakılmaksızın faiz indiriminden yararlanılamayacağını düşünüyor. Sanırım Bakanlık bu görüşe, bu artırımı bilanço içi kalemlerin birbiri içinde mahsubu şeklinde gerçekleştirilen sermaye artışları kapsamında değerlendirdiği için ulaşıyor. Bu gerekçe iç kaynaklardan artırım için geçerli olabilir, çünkü bu durumda özvarlık artışı gerçekleşmiyor. Ancak sermaye şirketlerinde ortaklara borçlar, gerçek bir borç sayıldığı için ortak alacaklarının sermayeye eklenmesi şirketin özvarlığını tartışmasız bir şekilde artırır. Bu nedenle söz konusu gerekçe ortak alacakları için geçerli değil.

Üstelik Bakanlığın indirim maddesiyle ilgili yetkisi maddeden yararlanma usullerinin belirlenmesi ile sınırlı olup, bu şekilde bir kapsam belirleme ve dolayısıyla kısıtlama yetkisi yok.

Bu durumdaki mükelleflere önerim, beyanlarını ihtirazî kayıtla yapıp dava açmaları yönündedir. Bu konuda yargı olumlu kararlar vermeye başladı. Uyuşmazlıklar artmadan Bakanlığın görüş değiştirmesini umuyorum.

Peki, ortaklarca nakden artırılan sermayenin bir kısmının ortaklara olan borçların ödenmesinde kullanılması indirime engel teşkil eder mi?

Bence etmez, çünkü madde metninde nakdi sermayenin kullanımına yönelik böyle bir kısıtlama yer almıyor. Cumhurbaşkanına veya Bakanlığa verilmiş bir yetki de yok!

Bu nedenle şirket, sermaye artırımı yoluyla gelen nakit parayı ücret veya satıcı borcunu ödemek veya kredi kapatmak için kullanabileceği gibi pekâlâ ortaklara olan borcunu ödemede de kullanabilir.

Ayrıca kanunda, ortaklar veya ortaklarla ilişkili kişilerce kredi kullanılmak veya borç alınmak suretiyle gerçekleştirilen sermaye artışlarının da indirim hesabında dikkate alınmayacağı hükme bağlanmış bulunuyor. Sanırım mükerrer indirimden yararlanmayı önlemek için… Bence bu şartın da kaldırılması lazım. Kaldı ki böyle bir şartın gerçek kişi ortaklarla yurt dışında yerleşik yabancı ortaklar açısından anlamı yok. Çünkü bu hallerde Türkiye’de mükerrer indirimden yararlanmak söz konusu olamaz. Şirketlerin yurt dışındaki ortaklarının sermaye artırımını hangi kaynakla yaptığını tespit edebilmeleri de her olayda mümkün değil. Bunu vergi inceleme elemanlarının denetlemeleri ise neredeyse imkânsız.

Diğer taraftan, tebliğdeki bir örnekte yer alan, ortağın şirkete borcu varken yapılan nakdi sermaye artırımının borca isabet eden kısmı için, borç ödeninceye kadar indirimden yararlanılamayacağı görüşünün de haklı bir tarafı olmadığını düşünüyorum. Tebliğden, sermaye artışının bu borçla finanse edildiği sonucuna hangi tespite dayanarak ulaşıldığı anlaşılmıyor. Ortak aldığı borçla taşınmaz satın almış, ücret vs. başka gelirleri ile de sermaye artışını finanse etmiş olabilir. Böyle bir tespit ancak vergi incelemesi ile yapılabilir. Tebliğ ile varsayımlara dayanılarak bu tür çıkarımlar yapılamaz.

Uyumlu mükelleflere yüzde 5 vergi indiriminde de benzer bir yaklaşım sergilendiğinden indirimden yararlanmak çok zordu. Arka arkaya yapılan olumlu düzenlemelerle sorunların önemli bir kısmı çözüme kavuşturuldu. Nakdi sermaye artırımında varsayımsal/farazi faiz indiriminde de aynı yaklaşımı bekliyoruz.

Son olarak, dönem kazancının yeteriz olması halinde indirim potansiyelinin izleyen yıllara yeniden değerlenmeksin devrinin de müessesenin etkisini azalttığını vurgulamak isterim. 22 Kasım 2021 Erdoğan Sağlam

https://t24.com.tr/yazarlar/erdogan-saglam/yabanci-sermayeye-ilave-tesvik-nakdi-sermaye-artiriminin-yurt-disindan-getirilen-nakitle-karsilanan-kismi-icin-indirim-orani-yuzde-50-den-yuzde-75-e-yukseltildi,33218

Sermaye şirketlerinin özvarlıklarının güçlendirilmesi amacıyla yapılan nakdî sermaye artırımları üzerinden hesaplanan varsayımsal faizin matrahtan indirilmesi şeklinde uygulanan bu teşvik maalesef beklenen yararı sağlayamadı. Bunda gerek yasal gerekse ikincil düzenlemeler ile getirilen kısıtlamaların önemli bir payı var. Yürütme organına uygulamayı neredeyse imkânsız kılacak çok sayıda yetki verilmiş durumda, bu yetkilerin tamamı da kullanıldı. Tartışmalı durumlar var. Bu nedenle iyi niyetle 2015 yılında getirilmiş olan bu teşvik, kısa bir süre içinde birçok uyuşmazlığın çıkmasına neden oldu.

Mevcut karmaşık uygulamanın daha basit bir hale getirilmesini tüm uzmanlar öneriyor. Geçmişte, bilançoda yer alan özvarlık tutarı üzerinden makul bir faiz oranıyla hesaplanacak tutarın matrahtan indirilmesi konusu çok tartışılmıştı. Böyle bir düzenlemenin ortakları kârları şirkette tutmaya veya yeni sermaye koymaya özendireceği düşünülmüştü. Çünkü "nakdî sermaye artırımına faiz indirimi" olanağı getirilmeden önce ortakları bu açıdan motive edecek hiçbir şey yoktu. Hatta sermayedarın şirkete sermaye olarak koyacağı parayı kişisel olarak değerlendirmesini özendiren bir yapı vardı. Çünkü kişisel gelirler üzerinden yapılan yüzde 10-15 gibi vergi kesintileri çoğu durumda nihai vergi haline geliyor. Oysa şirketin gelir elde edip ortağına kar payı dağıtması süreci hem daha uzun ve belirsiz hem de vergi yükü daha yüksek. Dolayısıyla ortakları şirkete yeni sermaye koymayı veya şirketteki kazancı dağıtmayıp şirkette tutmayı özendirecek yeni düzenlemelere veya değişikliklere ihtiyaç var.

nakdî sermaye artırımında faiz indirimi uygulamasını ve yaşanan sorunları soru - cevap şeklinde açıklamaya çalışacağım.

1. Faiz indiriminden hangi şirketler yararlanıyor?

nakdî sermaye artışında faiz indiriminden finans, bankacılık ve sigortacılık sektörlerinde faaliyet gösteren kurumlar ile kamu iktisadi teşebbüsleri dışındaki tüm sermaye şirketleri yararlanabilir.

2. Hangi sermaye artırımları indirimden yararlandırılıyor?

1 Temmuz 2015 tarihinden itibaren ticaret siciline tescil edilmiş nakdî sermaye artışları veya bu tarihten itibaren yeni kurulan sermaye şirketlerinde ödenmiş sermayenin nakit olarak karşılanan kısmı üzerinden indirimden yararlanılabiliyor.

Bu indirimden, sermaye artırımına ilişkin kararın veya ilk kuruluş aşamasında ana sözleşmenin tescil edildiği dönemden itibaren başlamak üzere izleyen her yıl için ayrı ayrı yararlanılıyor. Yani artırılan tutar sermaye içinde varlığını koruduğu sürece bu indirim uygulanıyor. Ancak sonraki dönemlerde sermaye azaltımı yapılırsa azaltılan tutar indirim hesabında dikkate alınamıyor.

3. İndirim tutarı nasıl hesaplanıyor?

İndirim tutarı şu formülle hesaplanıyor:

İndirim tutarı = nakdî sermaye artışı x ticari krediler faiz oranı x indirim oranı x süre

Genel indirim oranı yüzde 50 ve Merkez Bankası tarafından 2019 yılı için en son açıklanan ticari krediler faiz oranı yüzde 12,02 olduğuna göre, 2019 yılı Ocak ayında yapılan 1 milyon TL sermaye artışı için indirim tutarı;

1.000.000 TL x yüzde 12,02 x yüzde 50 x 12/12= 60.100 TL olarak hesaplanır.

Genel indirim oranı olan yüzde 50, payları borsada işlem gören halka açık sermaye şirketlerinde, halka açıklık oranına göre 25 veya 50 puan ilave edilmek suretiyle uygulanıyor.

Nakdî olarak artırılan sermayenin, yatırım teşvik belgeli üretim ve sanayi tesisleri ile bu tesislere ait makine ve teçhizat yatırımlarında ve/veya bu tesislerin inşasına tahsis edilen arsa ve arazi yatırımlarında kullanılması durumunda da yüzde 50’ye 25 puan ilave ediliyor. nakdîn bu işlerde kullanıldığının nasıl takip edileceği belirsiz…

Aşağıda durumlarda ise yüzde 50 oranı yüzde 0 (sıfır) olarak uygulanıyor. Yani indirim yapılamıyor.

- Gelirlerinin yüzde 25 veya fazlası şirket faaliyeti ile orantılı sermaye, organizasyon ve personel istihdamı suretiyle yürütülen ticarî, ziraî veya serbest meslek faaliyeti dışındaki faiz, kâr payı, kira, lisans ücreti, menkul kıymet satış geliri gibi pasif nitelikli gelirlerden oluşan sermaye şirketleri,

- Aktif toplamının yüzde 50 veya daha fazlası bağlı menkul kıymetler, bağlı ortaklıklar ve iştirak paylarından oluşan sermaye şirketleri,

- Artırılan nakdî sermayenin başka şirketlere sermaye olarak konulan veya kredi olarak kullandırılan kısmına tekabül eden tutar,

- Arsa ve arazi yatırımı yapan sermaye şirketlerinde arsa ve arazi yatırımına tekabül eden tutar.

4. İndirim hesabında dikkate alınmayan sermaye artışları neler?

İndirim hesabında şu artışlar dikkate alınmıyor:

* Sermaye şirketlerine nakit dışındaki varlık devirlerinden kaynaklanan sermaye artışları,

* Sermaye şirketlerinin birleşme, devir ve bölünme işlemlerine taraf olmalarından kaynaklanan sermaye artışları,

* Bilançoda yer alan öz sermaye kalemlerinin sermayeye eklenmesinden kaynaklanan sermaye artışları,

* Ortaklarca veya ortaklarla ilişkili olan kişilerce kredi kullanılmak veya borç alınmak suretiyle gerçekleştirilen sermaye artışları,

* Şirkete nakdî sermaye dışında hisse senedi, tahvil veya bono gibi kıymetlerin konulması suretiyle gerçekleştirilen sermaye artışları.

5. Faiz indiriminde yaşanan sorunlar nelerdir?

Gerek yasal düzenlemeden gerekse ikincil düzenlemeden kaynaklanan nedenlerle faiz indirimine bir türlü işlerlik kazandırılamıyor. Şirketlerin nakit sermaye artımına şiddetle ihtiyaç duyduğu bu ortamda nakit sermaye artırımında faiz indirimi uygulamasının önündeki engeller kaldırılmalıdır.

Yapılmasını önerdiğim düzeltmeler şunlar: 

* Esas alınan indirim oranının düşük olduğunu düşünüyorum. Merkez Bankası'nca belirlenen faiz oranının neden yüzde 50’si esas alınıyor? Bu bile beklenen faydayı yarı yarıya azaltıyor.

* Kazanç yetersizliği nedeniyle indirim konusu yapılamayıp sonraki dönemlere devreden tutarlar izleyen yıllarda yeniden değerleme ile artırılarak dikkate alınmalıdır.

* Sermaye avansları için avansın konulduğu tarihten itibaren indirimden yararlanılmalıdır. Mevcut durumda tescilden itibaren yararlanılabiliyor.

* Ortak alacaklarının sermayeye eklenmesinde de indirim uygulanmalıdır. Çünkü bu işlem de özkaynakları artırmaktadır. Bu konudaki olumlu yargı kararları artmaktadır.

* Özkaynaktan yapılan sermeye artışları özkaynağı artırmadığı gerekçesiyle indirimden yararlandırılmıyor. Örneğin bilançodaki geçmiş yıl kârlarından sermayeye eklenen tutarlar indirim kapsamında değil. Bence bu tutarların da düşük bir oranla da olsa indirimden yararlandırılması gerekir. Çünkü geçmiş yıl kârlarından karşılanan sermaye artışı bu aşamada özvarlığı artırmasa da gelecekteki azalmayı engeller veya zorlaştırır. Çünkü geçmiş yıl kârını dağıtmak çok kolay gerçekleştirilebilen bir işlem iken sermaye azaltımı uzun ve belli prosedürleri gerektiren zahmetli bir işlemdir.

* Ortağın gerçek kişi veya yabancı kurum olması halinde sermaye artırımının borçla finanse edilmiş olması indirimden yararlanmaya engel teşkil etmemelidir. Sermaye artışı yapan şirketler, ortaklarının sermaye ödemelerinin kaynağını bilmek zorunda değildir.

* Kâr dağıtan şirketin daha sonra nakit sermaye artırımına gitmesi halinde, dağıtılan nakdîn şirkete tekrar geri döndüğü varsayılarak ortaklarca konulan nakdî sermayenin dağıtılan kâr payına isabet eden kısım için indirimden yararlanılamayacağını söyleyen bir özelge var. Bu özelgeden etkilenen bazı kişiler önce sermaye artırımı yapılması sonra kar dağıtılması durumunda da indirim uygulanamayacağını söylüyorlar. Bu görüşlere katılmıyorum, çünkü artırım yoluyla gelen nakdin başka şirketlere sermaye olarak konulması halinde indirimden yararlanılamayacağı düzenlenmiş, ancak kar dağıtımı yapılamayacağına dair bir yasak yok. 01 Haziran 2020 Erdoğan Sağlam

https://t24.com.tr/yazarlar/erdogan-saglam/5-soruda-nakdi-sermaye-artiminda-vergi-matrahindan-faiz-indirimi,26835

Yazımın sonunda linki bulunan yazılarımda, nakit sermaye artırımında uygulanan faiz indirimi teşvikini detaylı bir şekilde açıklamıştım. Bugün uygulamayla ilgili çok tartışılan bir konuya değineceğim.

Faiz indirimi ne anlama geliyor?

Sermaye şirketlerinin öz kaynaklarının güçlendirilmesi amacıyla 2015 yılında sistemimize giren ve sermaye artışlarını teşvik eden bu düzenleme ile ortakların şirkete yaptıkları nakit sermaye ödemeleri üzerinden hesaplanan bir faizin vergi matrahından indirilmesine olanak tanınıyor. Yani nakit sermaye artırımı yapan şirketler bu olanak sayesinde daha az vergi ödüyorlar. Bu sermaye şirkette kaldığı (yani sermaye azaltılmadığı) sürece indirim uygulanabiliyor.

Böylece faaliyetlerini borçla (yabancı kaynakla) finanse eden mükelleflerle öz kaynakla çalışan mükellefler arasında vergisel açıdan denge sağlanmak isteniyor. Çünkü faaliyetlerini borçla yürüten şirketler bu borçların yarattığı kur farkı ve faiz gibi finansman maliyetlerini gider yazarak daha az vergi öderken, öz kaynakla çalışmayı tercih edenler, sermayeye faiz ödeyemedikleri için daha yüksek vergi yüküne maruz kalıyorlar.

İşte nakdi sermaye artırımına faiz uygulaması ile ortağa faiz ödenmemiş olmakla birlikte düşük de olsa nakit sermaye artırımları üzerinden hesaplanan bir faizin beyanname üzerinde vergi matrahından indirilmesine imkân sağlanarak haksız rekabet bir ölçüde giderilmiş oluyor.

2021 başından itibaren finansman gider kısıtlamasının uygulanmaya başlamasından sonra bu iki düzenlemenin aynı anda uygulanıyor olması ayrı bir tartışma konusu. Üstelik finansman gider kısıtlamasına ilişkin Maliye’nin tasarladığı karmaşık uygulama modeli pek çok açıdan tartışmalı. 2021 yılı kurumlar vergisi beyannamesine yönelik bu konuda çok sayıda ihtirazî kayıtla beyan ve dava açma hazırlığı yapıldığını duyuyoruz. Faiz indirimine işlerlik kazandırılarak finansman gider kısıtlamasının kaldırılması gerektiğini düşünüyorum.

Gelelim bugünkü konumuza.

Nakdi sermaye artırımı öncesi veya sonrasında ortağa olan borcu ödemek faiz indirim hakkını ortadan kaldırır mı?

Bu soruyu cevaplandırabilmek için önce kanuna, sonra ikincil düzenlemelere bakmak gerekir.

Kanunda, indirim hesabında dikkate alınmayacak sermaye artışları şu şekilde belirlenmiş bulunuyor:

• Sermaye şirketlerine nakit dışındaki varlık (taşınmaz, hisse senedi vs.) devirlerinden kaynaklanan sermaye artışları,
• Sermaye şirketlerinin birleşme, devir ve bölünme işlemlerine taraf olmalarından kaynaklanan sermaye artışları,
• Bilançoda yer alan öz sermaye kalemlerinin sermayeye eklenmesinden kaynaklanan sermaye artışları,
• Ortaklarca veya ortaklarla ilişkili olan kişilerce kredi kullanılmak veya borç alınmak suretiyle gerçekleştirilen sermaye artışları.

Görüldüğü gibi kanun bu konuda bir sınırlama/yasak içermiyor. Başka bir ifade ile artırılan nakit sermaye, bankalara olan kredi borcunun ödemesinde kullanılabileceği gibi, ortaklara olan borcun ödemesinde de kullanılabilir. Artırım öncesinde borcun ödenmesi ve sonra sermaye artırımı yapılması hali de kanunda indirime engel bir durum olarak düzenlenmemiş.

Peki, bu durumda indirim oranı ne olur?

Önce indirim oranının ne anlama geldiğini açıklayalım. Kanuna göre vergi matrahından indirilebilecek faiz tutarı şöyle hesaplanıyor:

İndirim tutarı = nakdî sermaye artışı x ticari krediler faiz oranı x indirim oranı x süre

Bu formülde yer alan indirim oranı kanunda yüzde 50 (yurt dışından getirilen nakitle karşılanan kısım için yüzde 75) olarak belirlenmiş bulunuyor.

Kanunda, bu oranın artırılması veya indirilmesi konusunda Cumhurbaşkanı'na tanınmış yetkiler var.

Cumhurbaşkanı indirim oranını,

• Şirketlerin aktif büyüklükleri, ortaklarının hukuki niteliği, çalışan personel sayıları ve yıllık net satış hasılatlarına göre,
• Sermayenin kullanıldığı yatırımdan elde edilen gelirlerin kurumun esas faaliyeti kapsamında olmayan faiz, kâr payı, kira, lisans ücreti, menkul kıymet satış geliri gibi pasif nitelikli gelirlerden oluşmasına göre,
• Sermayenin kullanıldığı yatırımların teşvik belgeli olup olmadığına veyahut makine ve teçhizat veya arsa ve arazi yatırımları için sermayenin kullanıldığı alanlar itibarıyla,
• Bölgeler, sektörler ve iş kolları itibarıyla,

ayrı ayrı sıfıra kadar indirmeye veya %100’e kadar artırmaya; halka açık sermaye şirketleri için halka açıklık oranına göre %150’ye kadar farklı uygulatmaya yetkili.

Bu yetki, Bakanlar Kurulu’nun yetkili olduğu dönemde 6/6/2015 tarihli ve 2015/7910 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile bir kez kullanıldı.

Ancak bu kararla Bakanlar Kurulu kanaatimce kendisine kanunun vermediği bir konuda da yetki kullanarak, artırılan nakdi sermayenin başka şirketlere sermaye olarak konulan veya kredi olarak kullandırılan kısmına tekabül eden tutarla sınırlı olmak üzere indirim oranını yüzde 0 olarak belirledi.

Sermayenin kullanıldığı alanlar itibarıyla kullanılabilecek yetki, makine ve teçhizat veya arsa ve arazi yatırımları ile sınırlı olduğu halde Bakanlar Kurulu kullanım alanına ilişkin genel olarak yetki kullandı.

Her ne kadar bu yetki kullanımı, artırılan tutarın mevcut ortak borcunun ödenmesinde kullanılması halinde oranın yüzde 0 olarak uygulanmasını gerektirmese de (çünkü kararda yetkisiz de olsa bu konuda bir düzenleme söz konusu değil), başka şirketlere borç verilmesi halinde sıfır olarak belirlenmiş olması nedeniyle kanuna uygun değil. Diğer yandan, artırım sonrası borç verilmesi ile ilgili bu kısıtlama, artırımdan önce verilmiş borçlar için geçerli olamaz.

Açık bir yetki aşımı olduğu için olası bir ihtilafta kararın bu bölümünün iptalinin istenmesi halinde iptal edilme olasılığını çok yüksek görüyorum.

Diğer taraftan kararda indirim oranının yüzde 0 belirlendiği durum, artırılan nakdi sermayenin başka şirketlere sermaye olarak konulan veya kredi olarak kullandırılan kısmı ile sınırlı. Bu nedenle, gerçek kişi veya şirket statüsünde olmayan kurumlara borç verilmesi durumlarını kapsamadığını, dolayısıyla borç verilen muhatabın “şirket” olmadığı durumlarda indirim oranının yüzde 0 olarak uygulanmaması, yani yüzde 50 (veya yüzde 75) olarak uygulanması gerektiğini düşünüyorum.

Buraya kadar yaptığım açıklamalar çerçevesinde, kanun ve kararname düzeyinde, artırılan nakdi sermayenin artırım öncesinde veya sonrasında ortaklara olan borçların ödenmesinde kullanılmasını, indirime engel bir durum olarak değerlendirmiyorum.

Tebliğde bu konuya ilişkin açıklama var mı?

1 seri no.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin ilgili bölümünde, artırılan nakdi sermayenin başka şirketlere sermaye olarak konulan veya kredi olarak kullandırılan kısmına tekabül eden tutarla sınırlı olmak üzere indirilebilecek tutarın hesaplanmasında indirim oranının yüzde 0 olarak uygulanacağı, Bakanlar Kurulu Kararına dayanılarak belirtildikten sonra aşağıdaki örneğe yer veriliyor:

“Örnek 2: 17/9/2015 tarihinde 5.000.000 TL nakdi sermaye artırımında bulunan (T) A.Ş. sağladığı bu kaynağın 2.000.000 TL'sini ortağına 27/10/2015 tarihinde borç olarak vermiştir.

(T) A.Ş.'nin 5.000.000 TL tutarındaki nakdi sermaye artırımının, ortağına borç olarak verdiği 2.000.000 TL'si için indirilebilecek tutarın hesaplanmasında dikkate alacağı indirim oranı %0 olacaktır. Ancak nakdi sermaye artırımının kalan 3.000.000 TL'lik kısmı için, diğer şartların sağlanması kaydıyla, tespit edilecek orana göre indirim uygulamasından yararlanabilecektir. Öte yandan, borç olarak verilen 2.000.000 TL'nin kısmen veya tamamen tahsil edildiği dönemden itibaren, tahsil edilen tutarla sınırlı olmak üzere indirim uygulamasından faydalanılması mümkündür.”

Görüldüğü gibi tebliğde de ilgili Bakanlar Kurulu Kararına istinaden yapılan değerlendirme ve verilen örnekte, artırılan sermayenin, sermaye artırımından sonra ortaklara borç olarak verilmesi halinde indirim oranının yüzde 0 olarak kullanılması gerektiği belirtiliyor.

Sermaye artırımından önce alınmış borçların ödemesinde kullanılması halinde oranın yüzde 0 olarak uygulanacağına dair herhangi bir açıklama ise tebliğde yer almıyor. Keza artırımdan önce ortak borçlarının ödenmesi durumuna da değinilmiyor.

Ortak borçlarının sermayeye eklenmesi halinde indirimden yararlanılabilir mi?

Öncelikle belirtelim Hazine ve Maliye Bakanlığı bu konuda sadece ilgili maddenin uygulanmasına ilişkin usulleri belirlemeye yetkili. Yani kapsama ve indirim oranına ilişkin herhangi bir düzenleme yapma yetkisi yok.

Buna rağmen ilgili tebliğde, ortak borçlarının sermayeye eklenmesi halinde indirimden yararlanılamayacağı, açıkça ifade edilmemekle birlikte, bilanço içi kalemlerin birbiri içinde mahsubu şeklinde gerçekleştirilen sermaye artışlarının indirim tutarının hesaplamasında dikkate alınmayacağı belirtilmek suretiyle örtülü bir şekilde ifade ettiği kabul ediliyor.

Bu kısıtlamanın kanunda yer almaması ve Maliye’ye bu konuda yetki verilmemiş olması nedeniyle bilanço içi kalemlerin birbiri içinde mahsubu şeklinde gerçekleştirilen sermaye artışlarının indirim tutarının hesaplamasında dikkate alınmayacağına ilişkin düzenlemenin yetkisiz yapıldığını düşünüyorum. Maliye kapsam dışında kalacak sermaye artışlarını bu şekilde -üstelik yetkisiz- belirleyerek, kapsama müdahale edemez. Bu düzenlemenin de olası bir davada iptal ettirilmesi mümkün gözüküyor.

Kanuni düzenlemede, ortak alacaklarının sermayeye ilavesi ile ilgili herhangi bir kısıtlama olmadığı için özellikle nakit kaynaklı ortak alacaklarının sermaye eklenmesinde indirimden yararlanılabileceğini düşünüyorum. Çünkü bu durumda da şirkete nakit girişi oluyor ve müessesenin amacına uygun olarak öz kaynaklar güçlendiriliyor.

Peki Maliye’nin ortak borçlarının sermayeye eklenmesine ilişkin (örtülü) olumsuz görüşü, yapılan nakit sermaye artırımı ile sağlanan nakdin ortak borçlarının ödenmesinde kullanılması veya artırım öncesinde ortağa olan borcun ödenmiş olması hallerine emsal teşkil eder mi?

Bence etmez, çünkü benzer sonuçları olsa da bu işlemler aynı değil. Birinde nakit hareketi olmaksızın ortak borçları sermayeye dönüştürülüyor, diğerlerinde ise ortağın alacağı, artırım öncesinde veya sonrasında nakit olarak ödeniyor.

Özelge ile ifade edilen ilginç bir görüş ve bunun konumuza etkisi

Kanun, kararname ve tebliğde açık bir kısıtlama olmadığı halde 27/01/2020 tarihli bir özelgede, bilanço içi kalemlerin birbiri içinde mahsubu şeklinde gerçekleştirilen sermaye artışlarının indirim tutarının hesaplamasında dikkate alınamayacağı gerekçesine dayanılarak , “331-Ortaklara Borçlar" hesabında takip edilen şirket borcunun ortağa geri ödenmesi ve ödenen bu tutarın ortak tarafından sermaye artırımı dolayısıyla kendisine isabet eden taahhüdün yerine getirilmesinde kullanılması halinde, bu tutarla sınırlı olmak üzere indirim uygulamasından yararlanılamayacağı ifade ediliyor.

Bilanço içi kalemlerin birbiri içinde mahsubu şeklinde gerçekleştirilen sermaye artışlarının indirim tutarının hesaplamasında dikkate alınamayacağı hususu, ortak alacaklarının doğrudan sermayeye eklenmesi halinde indirimden yararlandırılmamasının da gerekçesi olarak kabul ediliyor.

Yukarıda açıkladığım gerekçelerle, ortak alacaklarının sermayeye eklenmesine ilişkin Maliye'nin bu görüşünün hatalı olduğunu düşündüğüm gibi, sermaye artırımından önce ortağa olan borcun ödenmesi ve sonra sermaye artırımı yapılması halinde de bu gerekçeye dayanılarak indirimin kabul edilmemesini doğru bulmuyorum.

Bu görüşün, ortağa olan borcun sermaye artırımı sonrasında ödenmesi durumuna da emsal teşkil etmeyeceğini düşünüyorum.

Özetle ifade etmek gerekirse, aşağıda belirtiğim işlemler birbirinden farklı olup, faiz indirimi açısından da ayrı değerlendirilmek durumundadır:

• Ortağa olan borcun sermayeye eklenmesi,
• Artırılan nakdi sermaye ile ortağa borç verilmesi,
• Artırılan nakdi sermaye ile ortağa olan borcun ödenmesi,
• Önce ortağa olan borcun ödenmesi, sonra nakit sermaye artırımı yapılması.

Bu işlemlerin benzer sonuçlar doğurduğu iddia edilerek faiz indiriminden yararlandırılmaması kabul edilemez.

Diğer yandan bu özelgeyi talep eden şirket sermaye taahhüt borcunu ortağın şirketten alacağına karşılık tahsil ettiği para ile karşıladığını açıkça belirterek görüş talep etmiş. Bu şekilde açıkça belirtmese idi, Maliye aynı şekilde cevap verecek miydi?

Başka bir soru daha sormak isterim: Ortağın şirketten olan alacağını tahsil ettikten sonra sermaye taahhüt borcunu başka kaynaklarla karşılamış olması indirimden yararlanmaya engel midir? Bence bu durumda indirimden tereddütsüz yararlanılabilmesi gerekir.

Bu yazı için son sözlerim

Maliye’nin tebliğ bazında yapacağı bir açıklama ile ortak alacakları ile ilgili yukarıda belirtiğim işlemlerde indirimden yararlanılabileceğini açıklaması/kabul etmesi, müessesenin amacına uygun olacak ve verimini artıracaktır. Artık faiz indirimi uygulamasında yasakçı yaklaşımın terk edilmesi zamanı gelmiştir!

Erdoğan Sağlam

YMM

TIKLAYIN - 5 soruda nakdî sermaye artımında vergi matrahından faiz indirimi

TIKLAYIN - Yabancı sermayeye ilave teşvik: Nakdi sermaye artırımının yurt dışından getirilen nakitle karşılanan kısmı için indirim oranı yüzde 50’den yüzde 75’e yükseltildi

https://t24.com.tr/yazarlar/erdogan-saglam/nakdi-sermaye-artiriminda-faiz-indirimi-uygulamasinda-ortak-alacaklari-ile-ilgili-tartismali-konular,34489