Hukuk fakültesinden mezun olan her bireyin mesleğe adım atmadan önce geçmesi gereken zorunlu bir köprü vardır: avukatlık stajı.
Bu süreç, stajyerin meslekle tanıştığı, adliyeye aşina olduğu, dilekçeyi, usulü ve pratiği öğrendiği kritik bir dönemdir.
Ancak sosyal güvenlik açısından bu süre, uzun yıllar boyunca "boşluk" olarak kabul edilmiştir.
Peki, avukatlık stajı gerçekten emeklilik açısından bir boşluk mudur?
Yoksa geçmişte sigortalı sayılmayan bu süre, bugün geriye dönük olarak kazanılmış bir hakka mı dönüşmüştür?
Bu yazımızda, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 41'inci maddesi çerçevesinde; çalışma hayatında geçen ancak sigortalı olarak bildirilmeyen bazı sürelerin borçlanılarak prim gününe çevrilmesinin mümkün olup olmadığını ele alacağız.
Bu kapsamdaki başlıca süreler arasında askerlik, doğum, doktora öğrenimi gibi başlıklar yer almaktadır.
Yıllar içinde yapılan değişikliklerle birlikte, "avukatlık stajını yapanlar bu sürelerini borçlanabilir" denmiştir.
Böylece daha önce yalnızca fiili sigortalı sayılan süreler prim gününe sayılırken, artık avukatlık stajı gibi fiilen sigortalı olunmayan ama mesleki zorunluluk taşıyan süreler de emeklilik hesabına dâhil edilebilecek hale gelmiştir.
Kimler faydalanabilir; şartlar neler?
Avukatlık stajında geçen süreler, 1136 sayılı Avukatlık Kanunu gereğince, avukatlar tarafından sigortalı olmaksızın ilk 6 ay mahkemelerde, kalan 6 ay da avukat yanında olmak üzere toplam 1 yıllık süre şeklinde tamamlanmaktadır. Bu staj süresi borçlanılabilecektir.
Avukatlık stajı borçlanmasından yararlanmak isteyenlerin taşıması gereken temel şartlar şunlardır:
- Bazı istisnalar hariç olmak üzere, stajın tamamlanmış olması (Baro tarafından düzenlenen staj tamamlama belgesi gereklidir)
- Henüz emekli olunmamış olması (Emekli olanlar için geriye dönük borçlanma imkânı yoktur)
- Borçlanma hakkı yalnızca baro tarafından onaylanmış resmi staj süresiyle sınırlıdır (1 yıl). Bu sürenin daha fazlası veya daha öncesi borçlanılamaz.
Örneğin:
16 Ekim 2008 tarihinde, Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında göreve başlayan bir sigortalı, 6 Kasım 2008 tarihli dilekçesiyle;
- 4 Ocak 2007 – 23 Temmuz 2007 tarihleri arasında mahkemeler nezdinde,
- 5 Ağustos 2007 – 7 Şubat 2008 tarihleri arasında avukat yanında geçen avukatlık staj süresini borçlanmak istemektedir.
Sigortalının;
- 24 Ocak 2007 – 23 Temmuz 2007 tarihleri arasında 6 ay mahkemeler nezdinde,
- 8 Ağustos 2007 – 7 Şubat 2008 tarihleri arasında 6 ay avukat yanında olmak üzere toplam 1 yıllık avukatlık staj süresi borçlandırılacaktır.
Ancak, 6 aydan fazla olan 4 Ocak 2007 – 23 Ocak 2007 ve 5 Ağustos 2007 – 7 Ağustos 2007 tarihleri arasındaki süreler borçlandırılmayacaktır.
Başvuru süreci nasıl işler?
Borçlanma işlemi oldukça sistematik bir süreçtir ve başvuru şu adımlarla yapılır:
a. Gerekli belgeler neler?
- T.C. kimlik belgesi
- Avukatlık stajını tamamladığını gösterir, baro onaylı belge
- SGK’ya hitaben yazılmış borçlanma talep dilekçesi
- Gerekirse çalışmaya ilişkin hizmet dökümü (e-Devlet üzerinden alınabilir)
b. Nereye başvurulur?
- SGK il veya merkez müdürlüklerine doğrudan elden başvuru yapılabilir.
- Ya da e-Devlet üzerinden “Hizmet Borçlanması Başvurusu” menüsü kullanılabilir.
Başvuru yapmayanlar bu haktan yararlanamaz. SGK bu süreyi kendiliğinden dikkate almaz, aktif başvuru şarttır.
SGK, başvuru sonrası borçlanılacak süreye ait toplam prim tutarını bildirir ve ödemeyi talep eder.
Bu ödeme, genellikle tebliğ tarihinden itibaren 1 ay içinde yapılmalıdır.
Borçlanmanın maliyeti ve ödeme detayları
Borçlanılacak süre sabittir: 360 gün (1 yıl)
Ödenecek tutar ise başvuru tarihindeki brüt asgari ücrete göre belirlenir.
Örnek Hesaplama (2025 yılı için):
- Günlük ödenecek prim tutarı: 277,39 TL
- 30 günlük ödenecek prim tutarı: 8.321,76 TL
Prim ödemeleri, isteğe bağlı olarak ödenen tutar kadar gün kazandırır.
Ödenmeyen borçlar geçersiz sayılır ve hak kazanımı için yeniden başvuru gerekir.
Okan Karagülle
İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Uzmanı, eski Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Müfettişi, eski SGK Denetmeni
