I- GİRİŞ

İş hayatına yeni atılan gençlere faaliyete başladıkları takvim yılından itibaren üç vergilendirme dönemi boyunca elde ettikleri kazancın bir kısmını vergi dışı bırakmak, gençlerimizin girişimciliğe yönlendirilmesini desteklemek ve iş dünyasına adım atmalarını kolaylaştırmak amacıyla 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile vergi teşviki ve 5510 Sosyal  Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile sigorta prim teşviki uygulanmaktadır.

Büyüme ve kalkınmanın destekleyici gücü, yenilik ve yaratıcıların en önemli kaynaklarından biri olan genç girişimcilere 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 81. maddesinde; 31.12.1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 20. maddesi kapsamında genç girişimcilerde kazanç istisnasından faydalanan ve mükellefiyet başlangıç tarihi itibarıyla 18 yaşını doldurmuş ve 29 yaşını doldurmamış olanlardan, bu Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) numaralı alt bendi kapsamında 01.06.2018 tarihinden itibaren ilk defa sigortalı sayılan gerçek kişilerin primleri, 1 yıl süreyle 82. madde uyarınca belirlenen prime esas kazanç alt sınır üzerinden Hazinece karşılanır. Adi ortaklıklar ve şahıs şirket ortaklıklarında sadece bir ortak bu fıkra hükmünden yararlandırılır([1])” şeklinde açıklamalara yer verilmiştir.

6663 sayılı Kanun’un 1. maddesiyle, Gelir Vergisi Kanunu’nun Mülga mükerrer 20. maddesi başlığı ile birlikte “Genç Girişimcilerde Kazanç İstisnası” şeklinde düzenlenerek  yürürlüğe girmiştir. 7143 sayılı Kanun’un 22. maddesiyle de genç girişimcilere 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 81. maddesine eklenen hüküm ile sigorta birim teşviki uygulaması getirilmiştir.

Bu yazımızda; 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile getirilen vergi teşviki ve 5510 Sosyal  Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile uygulanan sigorta prim teşvikine yönelik açıklamalara yer verilecektir.

II- VERGİ TEŞVİKİNDEN YARARLANMA ŞARTLARI

"Genç girişimcilerde kazanç istisnası:

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunun Mükerrer 20. maddesinde; Ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle adlarına ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis olunan ve mükellefiyet başlangıç tarihi itibarıyla yirmi dokuz yaşını doldurmamış tam mükellef gerçek kişilerin, faaliyete başladıkları takvim yılından itibaren üç vergilendirme dönemi boyunca elde ettikleri bu kazançlarının 75.000 Türk lirası (01.01.2023 tarihinden itibaren elde edilen gelir ve kazançlara uygulanmak üzere 150.000 TL)([2]) kadar olan kısmı, aşağıdaki şartlarla gelir vergisinden müstesnadır.

Birinci fıkrada belirtilen kişilerin istisnadan yararlanabilmeleri için aşağıda belirtilen şartları taşımaları zorunludur.

a- İşe başlamanın kanuni süresi içinde bildirilmesi.

Mükelleflerin söz konusu istisnadan faydalanabilmeleri için işe başlamayı kanuni süresi içerisinde bildirmeleri gerekmektedir. İşe başlamanın kanuni süresi içerisinde bildirilip bildirilmediği hususu, 04.01.1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümleri çerçevesinde tespit edilir.

İşe başlama bildiriminin Vergi Usul Kanunu’nda yer alan süre içerisinde yapılmaması durumunda, söz konusu istisna hükmünden yararlanılamaz.

b- Mükellefin kendi işinde bilfiil çalışması ya da işin kendisi tarafından sevk ve idare edilmesi.

İstisnadan yararlanılabilmesi için mükellefin kendi işinde bilfiil çalışması veya kendi işinde bilfiil çalışmadığı durumlarda ise işin kendisi tarafından sevk ve idare edilmesi gerekmektedir.

Bir şahsın kendi işinde bilfiil çalışması, işinde ve bu işin gerektirdiği konularda fikri ve bedeni bir mesai sarf etmesidir.

İşte bilfiil çalışılmasa dahi iş sahibi tarafından işin sevk ve idaresinin kendi elinde tutulması, işin yürütülmesiyle ilgili kararların alınması, planlanması veya denetiminin yapılması gibi durumlarda da istisna şartı ihlal edilmiş olmaz.

Kendi işinde bilfiil çalışılması veya işin kendisi tarafından sevk ve idare edilmesi şartını sağlayan mükelleflerin, faaliyetin yürütülebilmesi için çırak, kalfa veya yardımcı işçi çalıştırması istisna şartını bozmaz.

Seyahat, hastalık, askerlik, tutukluluk ve hükümlülük gibi zaruri ayrılmalar dolayısıyla geçici sürelerde fiilen işin başında bulunulmaması halinde de söz konusu şart ihlal edilmiş olmaz.

Örnek 1: Mükellef (A) Gelir Vergisi Kanunu’nun Mükerrer 20. maddesinde yer alan istisna kapsamında 2023 yılında 160.000 Türk lirası serbest meslek kazancı ile 80.000 Türk lirası kira geliri elde etmiştir.  Mükellef (A) bu gelirleri nedeniyle verdiği yıllık gelir vergisi beyannamesinde sadece 160.000 Türk lirası serbest meslek kazancının 150.000 Türk liralık kısmı için bu istisnadan yararlanabilecektir. 80.000 Türk liralık kira geliri nedeniyle istisnadan yararlanması söz konusu olmayacaktır.

Teşvik kapsamındaki mükelleflerin bir vergilendirme döneminde ticari zirai veya mesleki faaliyetlerinden bir veya birkaçından kazanç elde etmeleri durumunda teşvik beyan edilen bu gelirlerin toplamına uygulanır.

Örnek 2: Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 20. maddesi kapsamında istisnanın tüm şartlarını taşıyan mükellef (B) 20.02.2023 tarihi itibariyle mimarlık 21.07.2023  tarihi itibariyle de inşaat faaliyetine başlamıştır. Mükellef (B)’nin 2023 takvim yılında inşaat faaliyetinden elde ettiği ticari kazancı 500.000 TL mimarlık faaliyeti dolayısıyla elde ettiği serbest meslek kaçıncı ise 200.000 Türk lirasıdır.

Mükellef (B) elde ettiği toplam 700.000 TL kazancının Gelir Vergisi Kanunu’nun 103. maddede yazılı tarifenin ikinci diliminde yer alan tutara kadar olan kısmı (2023 yılı için 150.000 TL için) istisnadan yararlanabilecek olup kalan tutar 550.000 TL için ise istisnadan yararlanamayacaktır.

Vergi teşviki üç vergilendirme dönemi ile sınırlı olup önceki faaliyetine devam ederken yeni bir faaliyete başlanılması teşvik süresini uzatmayacaktır.

Söz konusu teşvikten yararlananlar tarafından verilecek yıllık gelir vergisi beyannamesinin gelir bildirimi tablosuna o yıl elde edilen gelirden teşvik tutarı düşüldükten sonra kalan tutar gelir olarak yazılacaktır.

Teşvik kavramındaki faaliyetlerden kazanç elde edilmemesi veya teşvik tutarının altında kazanç elde edilmesi haline dahi yıllık gelir vergisi beyannamesi verilecektir.

Bir vergilendirme döneminde teşvik tutarının altında kazanç elde edilmesi durumunda teşvikten yararlanılmayan tutar ertesi yıla devredilemeyecektir.

III- VERGİ TEŞVİKİ UYGULAMASINDA ÖZELLİKLİ DURUMLAR

A- FAALİYETİN ORTAKLIK OLARAK YÜRÜTÜLMESİ DURUMU

Adi ortaklık veya şahıs şirketi kurmak suretiyle faaliyette bulunan mükellefler de ayrı ayrı istisnadan yararlanabilir. Bu durumda mükelleflerin istisnadan yararlanabilmeleri için tüm ortakların ayrı ayrı istisna şartlarını taşımaları gerekmektedir. Ortaklardan herhangi birinin istisna şartlarını taşımaması halinde, diğer ortaklar da istisnadan faydalanamaz.

Örnek 3: Mükellef (C), mükellef (D) ve mükellef (E) 17.2.2023 tarihinde adi ortaklık şeklinde lokanta işletmeciliği faaliyetine başlamış olup faaliyete başlanıldığı tarihte mükellef (C) 27 mükellef (D) 29 mükellef (E) ise 32 yaşındadır. Buna göre; mükellef (E) mükellefiyet başlangıç tarihi itibariyle 29 yaşını doldurmamış olması şartını ihlal ettiğinden ortakların hiçbiri istisnadan faydalanamayacaktır.

B- İŞLETMENİN DEVRALINMASI HALİ

Bir işletmenin veya mesleki faaliyetin devralınması halinde, istisnadan yararlanılabilmesi için işletmenin ya da mesleki faaliyetin devralındığı kişinin eş veya üçüncü dereceye kadar (bu derece dâhil) kan veya kayın hısımlarından olmaması gerekmektedir.

Örnek 4: Bay (D), 20.02.2016 tarihinde babasına ait oto yıkama işletmesini devralmak suretiyle ticari faaliyete başlamıştır. Bay (D)'nin, işi devraldığı babasının 1. derece kan hısımı olması nedeniyle, istisnadan yararlanması mümkün olmayacaktır.

Ölüm dolayısıyla eş ve çocuklar tarafından işletmenin veya mesleki faaliyetin devralınması halinde, devralan eş veya çocuklar istisnaya ilişkin şartların tamamını taşımaları kaydıyla, ölen mükellefin istisnadan faydalanıp faydalanmadığına bakılmaksızın devralan eş veya çocuklar istisnadan üç vergilendirme dönemi boyunca yararlanır.

Örnek 5: 04.04.2016 tarihinde kırtasiye işletmeciliği faaliyetine başlayan ve istisnadan yararlanma şartlarının tamamını taşıyan Bay (C), söz konusu istisnadan bir yıl yararlandıktan sonra 3/2/2017 tarihinde vefat etmiştir. İşletmeyi devralan eş istisnaya ilişkin diğer şartları taşımaktadır.

Buna göre, 2017 yılına ilişkin istisna tutarından; Bay (C) adına mirasçılar tarafından 01.01.2017-03.02.2017 kıst dönemi için verilen yıllık gelir vergisi beyannamesinde yer alan kazanç dolayısıyla tam olarak yararlanılacaktır. Ayrıca, işletmeyi devralan eş de 04.02.2017-31.12.2017 döneminden itibaren üç vergilendirme dönemi boyunca (2017, 2018, 2019 yıllarında) istisnadan tam olarak yararlanacaktır.

Örnek 6: 3.5.2017 tarihinden itibaren büfe işletmeciliği faaliyetinde bulunan mükellef(F) 28.7. 2023 tarihinde vefat etmiş olup 22 yaşındaki oğlu işletmeyi devralmıştır. Vergi teşvikinin diğer şartlarını taşıyan mükellef(F)’nin oğlu(G) 2023, 2024 ve 2025 yılları için söz konusu teşvikten tam olarak yararlanabilecektir.

C- MEVCUT BİR İŞLETMEYE VEYA MESLEKİ FAALİYETE SONRADAN ORTAK OLUNMASI DURUMU

Mükelleflerin mevcut bir işletmeye veya mesleki faaliyete sonradan ortak olmaları durumunda istisnadan yararlanmaları söz konusu olmaz. Buna göre, mevcut işletmeye veya ortaklığa sonradan ortak olunması durumunda, diğer tüm şartları taşısalar dahi, ortakların hiçbiri bu istisnadan yararlanamaz.

Vergi teşvikinin, Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesi uyarınca tevkif suretiyle ödenecek vergiye etkisi bulunmamaktadır.

D- İŞİ TERK YA DA İŞ DEĞİŞİKLİĞİ DURUMLARINDA VERGİ TEŞVİKİ UYGULAMASI

Vergi teşvikinden yararlanan mükelleflerce daha sonra herhangi bir nedenle faaliyetin terk edilmesi durumunda, terk tarihine kadar elde edilen kazançlar dolayısıyla teşvikten yararlanılacaktır. Faaliyet terk edildikten sonra teşvik kapsamındaki söz konusu faaliyetlere tekrar başlanılması halinde ise adlarını ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis olunması şartı ihlal edilmiş sayılacağından bu tespitten yararlanılamaz.

Teşvikten yararlananların, yararlanma süresi içerisinde faaliyetlerini ticari, zirai ya da mesleki faaliyet olarak değiştirmeleri veya faaliyet konusunda değişiklik yapmalı durumda yararlanılmayan süre kadar söz konusu teşvikten yararlanmaları mümkündür.

Örnek 7: Mükellef (H) 21.05.2021 tarihinde mimarlık faaliyetine başlamış olup teşvik şartlarının tamamını taşımaktadır. Mükellef (H) bu faaliyetini 03.03.2022 tarihinde terk etmiş, 02.02.2023 tarihinde aynı faaliyete yeniden başlamıştır.

Buna göre Mükellef (H) 2021 ve 2022 yıllarında elde ettiği kazancı dolayısıyla teşvikten yararlanacak ancak 02.02.2023 tarihinde yeniden işe başladığı faaliyeti için ilk defa işe başlama şartlarını ihlal etmesi nedeniyle 2023 ve izleyen yıllar için söz konusu teşvikten yararlanamayacaktır.

Takvim yılı içerisinde işe başlanılması veya işin terk edilmesi durumlarında; işe başlama tarihinden yıl sonuna kadar olan kıst dönem ve takvim yılı başından işin terk edildiği tarihe kadar olan kıst dönem bir vergilendirme dönemi sayılacak olup bu dönemler için teşvikten tam olarak yararlanılmış sayılacaktır.

Kazançları basit usulde tespit olunan mükelleflerin takvim yılı içerisinde gerçek usule geçmeleri durumunda, bu mükellefler genç girişimci istisnasına ait diğer şartları taşıtlar dahi adlarına ilk defa mükellefiyet tesis edilme şartını ihlal etmiş olacaklarından söz konusu teşvikten yararlanamazlar.

IV- YARARLANILACAK İSTİSNA TUTARI

İstisna, her vergilendirme döneminde yıllık 75.000 (01.01.2023 tarihinden itibaren uygulanacak miktar 150,000 TL) Türk lirası olarak uygulanacak olup bir vergilendirme döneminde istisna tutarının altında kazanç elde edilmesi durumunda ise istisnadan yararlanılmayan tutar ertesi yıla devredilmez.

Örnek 8: 01.10.2016 tarihinde kuaförlük faaliyetine başlayan ve istisnadan yararlanma şartlarının tamamını taşıyan Bayan (B)'nin, 01.10.2016-31.12.2016 tarihleri arasında elde ettiği ticari kazancı 45.000 Türk lirasıdır. Bayan (B)'nin, 2016 yılında yararlanabileceği istisna tutarı 45.000 Türk lirası olup kalan tutar olan 30.000 Türk lirası ertesi yıla devredilemeyecektir.

Takvim yılı içerisinde işe başlanılması veya işin terk edilmesi durumlarında; işe başlama tarihinden yıl sonuna kadar olan kıst dönem bir vergilendirme dönemi, takvim yılı başından işin terk edildiği tarihe kadar olan kıst dönem ise bir vergilendirme dönemi sayılacak olup bu dönemler için istisnadan tam olarak yararlanılır.

Örnek 9: 01.03.2016 tarihinde avukatlık faaliyetine başlayan ve istisnadan yararlanma şartlarının tamamını taşıyan Bayan (C)'nin 01.03.2016-31.12.2016 tarihleri arasında elde ettiği serbest meslek kazancı 50.000 Türk lirasıdır. Bayan (C)'nin elde ettiği serbest meslek kazancının 50.000 Türk liralık kısmı için istisnadan yararlanılacak olup kalan 25.000 Türk liralık tutar ertesi yıla devredilemeyecektir.

Bayan (C), faaliyetini 31/10/2017 tarihinde terk etmiştir. Bayan (C)'nin 1/1/2017- 31/10/2017 tarihleri arasında elde ettiği serbest meslek kazancı 80.000 Türk lirasıdır. Mükellef söz konusu kazancın 75.000 Türk liralık kısmı için istisnadan yararlanacak olup kalan tutar olan 5.000 Türk liralık kazancı ise gelir vergisine tabi olacaktır.

İstisna, ticari, zirai veya mesleki faaliyetten dolayı kazanç elde eden ve şartları sağlayan gerçek kişilere uygulandığından, istisna şartlarını taşıyan mükelleflerin bir vergilendirme döneminde anılan faaliyetlerden bir veya birkaçından kazanç elde etmeleri durumunda söz konusu istisna beyan edilen bu gelirlerin toplamına uygulanır.

Örnek 10: İstisnanın tüm şartlarını taşıyan Bay (E), 20.02.2016 tarihi itibarıyla mimarlık, 01.07.2016 tarihi itibarıyla da inşaat faaliyetine başlamıştır. Bay (E)'nin 2016 takvim yılında inşaat faaliyetinden elde ettiği ticari kazancı 50.000 Türk lirası, mimarlık faaliyeti dolayısıyla elde ettiği serbest meslek kazancı ise 40.000 Türk lirasıdır.

Bay (E), elde ettiği toplam 90.000 Türk lirası kazancının 75.000 Türk liralık kısmı için istisnadan yararlanabilecek olup kalan tutar olan 15.000 Türk liralık kazanç ise gelir vergisine tabi olacaktır.

İstisna, her durumda ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle ilk defa gelir vergisi mükellefiyetinin tesis olunduğu dönemden başlamak üzere üç vergilendirme dönemi ile sınırlı olup önceki faaliyete devam edilirken yeni bir faaliyete başlanılması istisna süresini uzatmaz.

V- DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN DİĞER HUSUSLAR

Bu istisnanın, Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesi uyarınca tevkif suretiyle ödenecek vergiye etkisi bulunmamaktadır. Dolayısıyla, Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesinin birinci fıkrası kapsamında bulunanlar tarafından, istisnadan yararlananlara tevkifat kapsamında ödeme yapılması durumunda, gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmektedir.

Diğer taraftan, anılan Kanun’un mükerrer 20. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan "istisna kapsamındaki faaliyetlerden kazanç elde edilmemesi veya istisna haddinin altında kazanç elde edilmesi hâllerinde dahi yıllık beyanname verilir." hükmü gereği, istisnaya konu kazancın elde edilmesi sırasında tevkif edilen vergilerin tamamı beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilebilir.

Örnek 11: 01.04.2016 tarihinde faaliyete başlayan serbest meslek erbabı Bay (M), istisnadan yararlanma şartlarının tamamını taşımakta olup bu kişinin 01.04.2016-31.12.2016 tarihleri arasında elde ettiği serbest meslek kazancı 120.000 Türk lirasıdır. Ayrıca, ilgili dönemde Bay (M)'ye söz konusu faaliyet dolayısıyla yapılan ödemeler üzerinden 24.000 Türk lirası gelir vergisi kesintisi yapılmıştır.

Bay (M), elde ettiği serbest meslek kazancının 75.000 Türk liralık kısmı için istisnadan yararlanacak olup kalan 45.000 Türk liralık kazanç tutarını ise yıllık beyanname ile beyan edecektir. Bay (M) tarafından verilecek yıllık gelir vergisi beyannamesinde beyan edilen 45.000 Türk lirası üzerinden hesaplanacak olan gelir vergisinden, yıl içinde tevkif yoluyla ödenen 24.000 Türk lirası tutarındaki verginin mahsubu mümkündür. Mahsup edilecek tutarın beyanname üzerinde hesaplanan gelir vergisinden fazla olması nedeniyle mahsup yoluyla giderilemeyen tevkifat tutarı genel hükümler çerçevesinde red ve iade olunacaktır.

Mükellefler tarafından yıllık gelir vergisi beyannamesinin gelir bildirimi tablolarına istisna düşüldükten sonra kalan tutar yazılır.

İstisnadan yararlanan ticari kazanç sahipleri ile serbest meslek erbabının (basit usulde vergilendirilenler, Gelir Vergisi Kanunu’nun 42. maddesi kapsamında kazanç elde edenler ve noterlik görevini ifa ile mükellef olanlar hariç) geçici verginin hesabında da söz konusu istisnayı dikkate alacakları tabiidir.

Kazanç istisnasından yararlanan mükellefler beyana tabi başka bir gelirlerinin olması durumunda da ticari, zirai ve mesleki kazançları dolayısıyla istisnadan yararlanabilirler.

Örnek 12: Bayan (F), istisna kapsamında 2016 yılında 60.000 Türk lirası serbest meslek kazancı ile 20.000 Türk lirası kira geliri elde etmiştir. Bayan (F), bu gelirleri nedeniyle verdiği yıllık gelir vergisi beyannamesinde sadece serbest meslek kazancına isabet eden 60.000 Türk liralık geliri için istisnadan yararlanabilecek olup 20.000 Türk liralık kira geliri nedeniyle istisnadan yararlanması söz konusu olmayacaktır.

VI- GENÇ GİRİŞİMCİLERE SAĞLANAN SİGORTA PRİM TEŞVİKİ

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 81. maddesine eklenen hüküm ile genç girişimcilere sigorta birim teşviki uygulaması getirilmiştir.

Bu kapsamda 01.06.2018 tarihinden itibaren 5510 sayılı Kanun’un 4/1-b maddesi kapsamında ilk defa vergi mükellefi olarak sigortalı sayılan gerçek kişilerin primleri tescil tarihinden itibaren bir yıl süreyle 5510 sayılı kanunun 82 inci maddesine göre belirlenen prime esas kazanç alt sınırı üzerinden Hazine’ce karşılanacaktır.

A- SİGORTA PRİM TEŞVİKİNDEN YARARLANMA ŞARTLARI

Sigorta prim teşvikinden yararlanma şartları aşağıda belirtilmiştir;

. 193 sayılı gelir vergisi kanunun mükerrer 20 inci maddesi kapsamında genç girişimcilerde kazanç istisnasından faydalanmak,

 . Mükellefiyet başlangıç tarihi itibariyle 18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük olmak,

. 01.06.2018 tarihinden itibaren ilk defa vergi mükellefi olarak 5510 sayılı Kanun’un 4/ 1- b maddesi kapsamında sigortalı sayılan gerçek kişilerden olmak,

. Kendi işinde bir fiil çalışması veya işin kendisi tarafından sevk ve idare edilmesi,

 . Ölüm nedeniyle faaliyetin eş ve çocuklar tarafından devralınması hali hariç olmak üzere faaliyete durdurulan veya faaliyetine devam eden bir işletmenin ya da mesleki faaliyetin eş veya üçüncü dereceye kadar bu derece dahil kan veya kayın kısımlarından devralınmamış olması,

. Mevcut bir işletmeye veya mesleki faaliyete sonradan ortak olunmaması,

faaliyetin adi ortaklık veya şahıs şirketi bünyesinde yapılması halinde ortaklıklar arasında en genç olanı sigorta prim teşvikten faydalanabilecektir. Prim teşvikinden faydalanabilmesi için tüm ortakların ayrı ayrı teşvik şartlarını taşımaları gerekmektedir. Ortaklardan herhangi birinin teşvik şartlarını taşımaması halinde diğer ortaklarda sigorta prim teşvikinden faydalanamayacaktır.

Ortaklardan herhangi birinin teşvik şartlarını taşımaması halinde, diğer ortaklarda sigorta prim teşvikinden faydalanamayacaktır.

B- SİGORTA PRİM TEŞVİKİ İÇİN BAŞVURU NASIL VE NEREYE YAPILACAKTIR

Sigorta prim teşvikinden yararlanmak isteyen sigortalıların tescil işlemleri 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun Mükerrer 20. maddesi kapsamında bağlı bulundukları vergi dairesinden temin edecekleri “Genç Girişimcilerde Kazanç İstisnası” belgesi ile bağlı bulundukları sosyal güvenlik il merkezi müdürlüklerince yapılacaktır([3]).

C- KAZANCI BASİT USULLERİ TESPİT EDİLENLER SİGORTA PRİM TEŞVİKİNDEN YARARLANIP YARARLANAMAYACAĞI

Kazançları basit usulde tespit olunan mükelleflerin kazançları gelir vergisinden istisna edilmiştir.

Bu kapsamda kazançları basit usulde tespit olunan mükelleflerin söz konusu kazançları için yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmemekte olup, kanunda öngörülen diğer istisna ve indirimlerin kazançtan indirimi söz konusu olmamaktadır.

Genç girişimcilere yönelik olarak öngören kazanç istisnasının indirim konusu yapılamaması bu mükelleflerin genç girişimci şartlarına haiz olduğunun kabulüne engel teşkil etmemektedir.

Buna göre diğer mükelleflerde olduğu gibi talep etmeleri halinde bahse konu istisnadan yararlanan mükelleflere de sigorta prim teşvikinden yaralanmalarını teminen bağlı bulundukları vergi dairelerince istisna şartlarını taşıyıp taşımadıklarına dair yazı verilmesi mümkün bulunmaktadır.

VII- SONUÇ

193 sayılı Gelir Vergisi Kanun’un Mükerrer 20. maddesinde; Ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle adlarına ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis olunan ve mükellefiyet başlangıç tarihi itibarıyla yirmi dokuz yaşını doldurmamış tam mükellef gerçek kişilerin, faaliyete başladıkları takvim yılından itibaren üç vergilendirme dönemi boyunca elde ettikleri bu kazançlarının 75.000 Türk lirası (01.01.2023 tarihinden itibaren elde edilen gelir ve kazançlara uygulanmak üzere 150.000 TL)  kadar olan kısmı gelir vergisinden müstesnadır.

Adi ortaklık veya şahıs şirketi kurmak suretiyle faaliyette bulunan mükellefler de ayrı ayrı istisnadan yararlanabilir. Bu durumda mükelleflerin istisnadan yararlanabilmeleri için tüm ortakların ayrı ayrı istisna şartlarını taşımaları gerekmektedir. Ortaklardan herhangi birinin istisna şartlarını taşımaması halinde, diğer ortaklar da istisnadan faydalanamaz.

Bir işletmenin veya mesleki faaliyetin devralınması halinde, istisnadan yararlanılabilmesi için işletmenin ya da mesleki faaliyetin devralındığı kişinin eş veya üçüncü dereceye kadar (bu derece dâhil) kan veya kayın hısımlarından olmaması gerekmektedir.

Mükelleflerin mevcut bir işletmeye veya mesleki faaliyete sonradan ortak olmaları durumunda istisnadan yararlanmaları söz konusu olmaz. Buna göre, mevcut işletmeye veya ortaklığa sonradan ortak olunması durumunda, diğer tüm şartları taşısalar dahi, ortakların hiçbiri bu istisnadan yararlanamaz.

Vergi teşvikinden yararlanan mükelleflerce daha sonra herhangi bir nedenle faaliyetin terk edilmesi durumunda, terk tarihine kadar elde edilen kazançlar dolayısıyla teşvikten yararlanılacaktır. Faaliyet terk edildikten sonra teşvik kapsamındaki söz konusu faaliyetlere tekrar başlanılması halinde ise adlarını ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis olunması şartı ihlal edilmiş sayılacağından bu tespitten yararlanılamaz.

01.06.2018 tarihinden itibaren 5510 sayılı Kanun’un 4/1-b maddesi kapsamında ilk defa vergi mükellefi olarak sigortalı sayılan gerçek kişilerin primleri tescil tarihinden itibaren bir yıl süreyle 5510 sayılı Kanun’un 82. maddesine göre belirlenen prime esas kazanç alt sınırı üzerinden Hazine’ce karşılanacaktır.

Sigorta prim teşvikinden yararlanmak isteyen sigortalıların tescil işlemleri 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 20. maddesi kapsamında bağlı bulundukları vergi dairesinden temin edecekleri “Genç Girişimcilerde Kazanç İstisnası” belgesi ile bağlı bulundukları sosyal güvenlik il merkezi müdürlüklerince yapılacaktır.

Yüksel GÜNEŞ*

E-Yaklaşım / Ekim 2023 / Sayı: 370

* Gelir Uzmanı

[1] 7143 sayılı Vergi Ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun’un 22. maddesiyle eklenen bent

[2] 7440 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 11. maddesiyle Değişen İbare

[3] 2018/28 sayılı genç girişimci teşvik uygulaması SSK Genelgesi