I- GİRİŞ

Kamu kurum ve kuruluşlarından ihale suretiyle iş üstlenen işverenlerce, bu işlerde çalıştırılan sigortalıların SGK bildirimleri 4 mahiyet kodu ile tescil edilen geçici işyeri dosyasından yapılmaktadır.

Hal böyle olmakla birlikte, ihale konusu işlerin devamlı işyeri sigortalılarıyla yapılıyor olması halinde, SGK nezdinde daha önce tescil edilmiş mevcut işyeri dosyasının NACE kodunun ihale konusu işe uygun olması ve devamlı mahiyetteki işyerinin varlığının ihale konusu işe bağlı olmayıp, ihale konusu iş olmasa dahi faaliyetine devam edecek bir işyeri olması halinde SGK bildirimlerinin devamlı nitelikteki işyeri dosyasından da yapılması mümkündür.

Diğer taraftan, ihale konusu işte çalışan sigortalıların SGK bildirimleri devamlı nitelikteki işyerinden yapılsa bile, ihale konusu işte çalışan sigortalıların ihale konusu işte çalıştıkları süre zarfındaki SGK bildirimlerinin teşviksiz olarak, başka bir ifade ile 0 (sıfır) Kanun numarası ile yapılması gerekiyor.

Uygulamada özellikle proje çizimi, yazılım, tamir/tadilat gibi konularda üstlenilen ihale konusu işlerde çalışan sigortalıların SGK bildirimlerinin devamlı işyeri dosyasından yapıldığı, ancak bu işlerde çalışan sigortalıların teşvikli olarak bildirilmeye devam edildiği, haliyle yararlanılan teşviklerin sonradan faiziyle birlikte geri ödenmesi durumuyla karşılaşıldığı görülmektedir.

İhale konusu işlerde çalışan sigortalıların SGK bildirimlerinin devamlı nitelikteki işyeri dosyasından yapıldığı durumlarda prim teşvikinden usulüne uygun yararlanılıp yararlanılmadığı, usulüne uygun yararlanılmamış ise teşvik iptallerinin nasıl yapılacağı SGK’nın 2015/12 sayılı Genelgesinde açıklanmıştır.

İhale konusu işin devamlı işyeri sigortalılarıyla yapıldığı durumlarda prim teşviklerinden usulüne uygun yararlanılıp yararlanılmadığı hususu,

•İdare tarafından ihale konusu işte çalışan kişilerin isimlerinin SGK’ya bildirilmesi durumunda farklı,

•İhale konusu işte çalışan kişilerin isimlerinin bildirilmemesine rağmen, ihale konusu işin kaç sigortalıyla kaç günde (kişi/gün sayısı) yapıldığının sözleşmede yer alması durumunda farklı,

•İhale konusu işte çalışan kişilerin hem isimlerinin, hem de kişi/gün sayısının bilinememesi durumunda farklı,

yöntemlerle yapılmaktadır.

II- MEVCUT UYGULAMA

A- İDARE TARAFINDAN İHALE KONUSU İŞTE ÇALIŞAN SİGORTALILARININ İSİMLERİNİN SGK’YA BİLDİRİLMESİ

Sözleşmede kişi/gün sayısı belirtilmiş olsa dahi idare tarafından ihale konusu işte çalışan sigortalılarının isimlerinin SGK’ya bildirilmiş olması ve ihale konusu işin yapıldığı süre zarfında bu sigortalılardan dolayı prim teşviklerinden yararlanılmamış olması halinde devamlı işyerinden bildirilen diğer sigortalılar yönünden prim teşviklerinden usulüne uygun yararlanılmış kabul edilmektedir.

Buna karşın, ihale konusu işte çalışan kişilerin isimlerinin idare tarafından SGK’ya bildirildiği ve ihale konusu işin yapıldığı süre zarfında isimleri bildirilen bu sigortalılardan dolayı prim teşviklerinden yararlanıldığı durumlarda,  isimleri bildirilen kişilerden dolayı ihale konusu işin başlayıp bittiği tarihler arasında yararlanılmış prim teşvikleri iptal edilerek, gecikme zammıyla birlikte işverenlerden geri alınmaktadır.

B- İDARE TARAFINDAN İHALE KONUSU İŞTE ÇALIŞAN SİGORTALILARININ İSİMLERİNİN BİLDİRİLEMEMESİNE RAĞMEN SÖZLEŞMEDE İHALE KONUSU İŞİN YAPILACAĞI KİŞİ/GÜN SAYISININ BELİRTİLMESİ

Bu durumda ihale konusu işin yapıldığı süre zarfında sözleşmede yer alan kişi/gün sayısı kadar sigortalı için teşviksiz bildirim yapılmış ise (SGDP’ye tabi emekli çalışanlar da dahil) teşvikten usulüne uygun yararlanılmış kabul edilmektedir.

Sözleşmede yer alan kişi/gün sayısı kadar teşviksiz bildirim yapılmadığı durumlarda ise sözleşmedeki kişi/gün sayısına erişinceye kadar teşvikler iptali yapılmaktadır.

Teşvik iptali yapılacak sigortalıların seçimi sırasında ihale konusu işte çalıştırılan sigortalıların SPEK tutarları idare tarafından bildirilmiş ise bildirilen SPEK kadar, bildirilmemiş ise SPEK tutarı en düşük olan sigortalıdan başlanılarak iptaller yapılmaktadır.

C- İDARE TARAFINDAN İHALE KONUSU İŞTE ÇALIŞAN SİGORTALILARIN İSİMLERİNİN BİLDİRİLMEMESİ VE SÖZLEŞMEDE KİŞİ/GÜN SAYISININ BULUNMAMASI

Bu durumda ihale konusu işin yapıldığı süre zarfında, Katma Değer Vergisi hariç, malzeme fiyat farkı ve akreditif bedeli dahil toplam istihkak tutarına, yapılan işin karşılığı asgari işçilik oranı uygulanmak suretiyle (% 25 eksiltmeksizin) bulunacak SPEK kadar teşviksiz bildirim yapılmış ise (SGDP’ye tabi çalışanlar da dahil) teşvikten usulüne uygun yararlanılmış kabul edilmektedir.

Buna karşın yukarıda belirtildiği şekilde hesaplanan SPEK kadar teşviksiz bildirim yapılmamış ise bu durumda hesaplanan SPEK’e erişilinceye kadar öncelikle 05510 sayılı Kanun numarasından, artan bir SPEK kalması halinde işverenler açısından getirisi en az olan teşviklerle devam edilerek teşvik iptalleri yapılmaktadır.

III- TEŞVİK İPTALLERİ İÇİN İŞVERENLERCE İPTAL/EK BİLDİRGE DÜZENLENECEK Mİ?

İhale konusu işte çalıştırılan sigortalılardan dolayı işin yapıldığı süre zarfında prim teşviklerinden yararlanılmış ise teşvik iptal işlemleri SGK personelince yukarıda belirtilen çerçevede yapılmakta, ardından teşvik sonrası ortaya çıkan fark primlerin gecikme zammıyla birlikte bir aylık süre içinde ödenmesi işverenlere bildirilmektedir.

Dolayısıyla iptal edilecek prim teşvikleri için işverenlerce düzeltme beyannamesi düzenlenmesi gibi bir durum sözkonusu olmayıp, prim teşvik iptalleri ilgili sosyal güvenlik merkezince yapılmaktadır.

IV- SONUÇ VE TAVSİYE

İhale konusu işte çalışan sigortalıların devamlı mahiyetteki işyerinden bildiriminin yapıldığı ve idarece ihale konusu işte çalışan sigortalıların isimlerinin SGK’ya bildirildiği durumlarda, isimleri bildirilen sigortalılardan dolayı ihale konusu işin yapıldığı süre zarfında prim teşviklerinden yararlanılmış ise prim teşviklerinin tamamı gecikme zammıyla birlikte işverenlerden geri alınmaktadır. Ancak özellikle yazılım geliştirme, internet hizmet alımı gibi işlerde çalışan personelin ay içindeki çalışma sürelerinin yalnızca birkaç gününü ihale konusu işe ayırdıkları düşünüldüğünde idarece isimleri bildirilen sigortalıların ay içindeki teşvikli bildirimlerin tamamının geri alınmasının hakkaniyete uygun olmadığı aşikardır.

Hatta idarece isimleri bildirilen sigortalıların ihale konusu işin başlayıp bittiği süreler zarfındaki prime esas kazançlarının toplamı, kimi zaman ihale konusu işe ait toplam hak ediş tutarının bile üzerine çıkabilmektedir.

Bu bakımdan, idarece ihale konu işte çalışan personelin isimlerinin SGK’ya bildirilmesine rağmen, bu personelin ihale konusu işte tam zamanlı çalıştıkları hususu idarece teyit edilmediği takdirde, isimleri bildirilen personelden dolayı yararlanılmış prim teşviklerinin, toplam hak ediş tutarına asgari işçilik oranı uygulanmak suretiyle bulunan prime esas kazanç tutarı kadarına isabet eden kısmı kadarının geri alınması çok daha adilane bir uygulama olacaktır.

Eyüp Sabri DEMİRCİ*

E-Yaklaşım / Temmuz 2023 / Sayı: 367

____________________________

* Sosyal Güvenlik Danışmanı