I.GİRİŞ

Ülke ekonomisinin gelişmesinin ve globalleşmesinin en önemli göstergesi ‘İhracatın’ artmasıdır. Her geçen yıl artan ihracat gelirlerimizin içerisinde, belli ölçüde ‘Geçici ihracat’ gelirleri de bulunmaktadır.

Geçici ihracatları, genellikle, Yurtdışında iş yapan, yurtdışı müteahhitlik firmaları yapmaktadır. Bu firmalar, yurtdışında üstlendikleri işlerde kullanmak üzere Türkiye‘ de sahibi bulundukları veya kiraladıkları makine, teçhizat ve malzemeyi (ekipmanları) T.C Ekonomi Bakanlığı Serbest Bölgeler, Yurt Dışı Yatırım ve Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nden (ilgili genel müdürlük) izin almak koşuluyla geçici olarak ihraç etmektedirler. Bu firmalar geçici ihraç ettikleri ekipmanları gerek kendileri kullanarak gerekse yurtdışında başka firmalara kiralayarak yurdumuza önemli döviz girdisi sağlamaktadırlar.

Bazı işletmeler bir kısım ülkelere, otobüs, kamyon, tanker gibi ulaşım araçları ve komşu ülkelerdeki tarımsal hasat zamanlarında, o ülkelere biçerdöver ve traktör gibi tarım araçları da geçici olarak ihraç edilmektedir.

Geçici ihracat işlemlerini 10 Nisan 2013 Tarihli 28614 sayılı Resmî Gazete de yayınlanan T.C. Ekonomi Bakanlığı’nın ‘‘Yurtdışı Müteahhitlik ve Teknik Müşavirlik Hizmetleri Kapsamında Yapılacak İhracat ve İthalata İlişkin Tebliğ (Serbest Bölgeler:2013/1)’’ kapsamında inceleyeceğiz.

Kurumlar Vergisi Kanunun’ un 1 no lu Genel Tebliğinin 5.1.3 maddesin de “Tam mükellef kurumların aktiflerinde yer alan makine ve teçhizatları, yurtdışında yapılan inşaat işleri ile ilgili olarak yurtdışına geçici olarak ihraç etmeleri halinde, geçici olarak ihraç edilen ve işin bitiminde Türkiye’ye getirilen makine ve teçhizat ile ilgili olarak Türkiye’de amortisman ayrılmasına son verilecek, işin bitiminde söz konusu makine ve teçhizatların Türkiye’ye ithalinde ise amortisman uygulaması kaldığı yerden devam edecektir.” Hükmü bulunmaktadır.

Tebliğde, kısaca belirtilen “geçici ihracat” işleyişi yurtdışı inşaatı yapan firmaların sıklıkla karşılaştıkları bir durumdur. Bu nedenle, konuyu yalnızca amortisman açısından değil gerek gönderme yöntemleri gerekse yurtdışına geçici olarak gönderilen ekipmanların yurtdışında değerlendirilmesi konuları geniş bir şekilde açıklanmıştır.

II.SORU YANITLARLA GEÇİCİ İHRACAT

Soru: 1- Geçici İhracat Nedir?

Yanıt: Tam mükellef kurumların aktiflerinde yer alan makine ve tesisatların yurt dışında yapılan inşaat işlerinde kullanma veya yurtdışına kiralama şeklinde, yurt dışına geçici olarak gönderme işlemlerine “Geçici İhracat” denir.

Soru: 2- Ne Tür Demirbaşlar Geçici Olarak İhraç Edilebilir?

Yanıt: Bu konuda belirgin bir açıklama olmamasına rağmen, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Yasasının 1 No’lu Genel Tebliğinin 5.9.3 maddesinde geçici olarak ihraç edilen “makina ve tesisattan” bahsedilmektedir. Maliye Bakanlığının bir kısım özelgelerinde, kamyon, tanker, otobüs ve binek araçlarının da geçici olarak ihraç edilebileceği belirtilmektedir. T.C. Ekonomi Bakanlığı Serbest Bölgeler (Serbest Bölgeler 2013/1 No’lu Genelgesinde) her türlü makine, teçhizat veya ekipmanın tanımı yapılmaktadır. Bu nedenle, yurtdışına geçici olarak çıkarılacak iktisadi kıymetlerin mahiyeti konusunda yazılı mevzuatta belli bir sınırlama söz konusu değildir.

Soru: 3- Geçici İhracat Yapılmak İstenildiğinde Hangi Kurumlardan İzin Alınması Gerekir?

Yanıt: Geçici ihracat yapılabilmesi için ihracatçı firma tarafından T.C. Ekonomi Bakanlığı Serbest Bölgeler Yurtdışı Yatırım ve Hizmetler Genel Müdürlüğüne “Yurtdışı Müteahhitlik ve Teknik Müşavirlik Hizmetleri kapsamında yapılacak ihracat ve ithalata ilişkin tebliğde (Serbest Bölgeler 2013/1)” belirtilen dilekçe ve belgeler ile başvurulması gerekmektedir. Bu dilekçeye ilgili tebliğ ekinde belirtildiği üzere gönderilecek ekipmanların listesi, yurtdışından iş alındığına dair “İş Alındı Belgesi” ve “Geçici İhracat Başvuru Formu” eklenir.

Örnek Ek: 1 

Soru: 4- Başvuru Formunda Ne Gibi Belgeler Bulunur?

Yanıt: Yurtdışında üstlenilen inşaat, tesisat, montaj, mühendislik, proje, müşavirlik, işletme, bakım ve onarım gibi işlerle ilgili her türlü makine teçhizat ve ekipmanın geçici ihracatı için dilekçe ile Serbest Bölgeler: 2013/1 tebliğin 7’nci maddesinde belirtildiği üzere;

“(1) Bakanlık yurtdışı teşkilatının bulunduğu veya yetki sahibi olduğu ülkelerde üstlenilen bu Tebliğ kapsamı işlerle ilgili her türlü makine, teçhizat veya ekipmanın geçici ihracatına ilişkin başvurular ile üstlenilen projede kullanılacak inşaat malzemeleri veya işçilerin ihtiyacı olan barınma ve tüketim maddelerinin geçici ihracatına ilişkin başvurular; Elektronik Başvuru Sistemi üzerinden Genel Müdürlüğe yapılırken, Ekonomi Bakanlığının yayınladığı aşağıda belirtilen duyuru ile

“Ekonomi Bakanlığının Elektronik Belge Yönetim Sistemine geçmiş olması nedeniyle sistem uyumu sorunu ve buna bağlı olarak firma başvurularında yaşanan vakit kaybının önüne geçilmesi amacıyla;

Yurtdışı Müteahhitlik ve Teknik Müşavirlik Hizmetleri Kapsamında Yapılacak İhracat ve İthalata İlişkin 2013/1 sayılı Tebliğ kapsamında yurtdışı müteahhitlik ve müşavirlik projelerinde, yurtdışına geçici olarak makine ve teçhizat çıkarmak ve yurtdışından satın alınan makine ve teçhizatın serbest dolaşıma sokulması için Ekonomi Bakanlığına yapılan geçici ihracat ve kesin ithalat başvurularında 08 Aralık 2014 tarihi itibariyle Elektronik Başvuru Sistemi kullanılmayacaktır.

8 Aralık 2014 tarihinden sonra Elektronik Başvuru Sistemi yalnızca İş Alındı Belgesi kayıt ve başvuru işlemlerinde kullanılacaktır.

Ekonomi Bakanlığına yapılacak geçici ihracat ve kesin ithalat, ek süre, satış ve aktarma başvuruları sistemden alınacak İş Alındı Belgeleri ve matbu olarak düzenlenecek başvuru formu ve dilekçelerle yapılacaktır.

Geçici İhracat ve Kesin İthalat Başvurularında, İş Alındı Belgesi kaydı yapmış ve kayıtları Ticaret Müşavirliğince/Ataşeliğince onaylanmış firmaların (Ticaret Müşavirliği/Ataşeliği bulunmayan/yetki sahibi olmadığı ülkelerde İş Alındı Belgeleri Konsolosluklarca matbu olarak düzenlenmektedir), “Geçici İhracat” yapmaları veya proje sırasında temin etmiş oldukları makine ve teçhizatı yurda sokabilmeleri (Kesin İthalat) için aşağıda belirtilen belgeleri Ekonomi Bakanlığı Serbest Bölgeler Yurtdışı Yatırım ve Hizmetler Genel Müdürlüğüne sunmaları gerekmektedir. Söz konusu evrakların elden veya posta yoluyla Ekonomi Bakanlığının evrak bölümüne teslim edilmesi mümkün bulunmaktadır.

İstenilen evraklar:

1.Vergi Dairesinden Tam Mükellefiyet Belgesi (Onaylı),

2.Firmanın ana statüsünün yayımlandığı ticaret sicil gazetesinin aslı, var ise tadil asılları veya noter veya ticaret memurluğu tarafından tasdikli örnekleri,

3.Ticaret veya sanayi odasına kayıt belgesi,

4.İmza sirkülerinin aslı veya noter onaylı örnekleri,

5.İş Alındı Belgesi, (İş Alındı Belgesi Elektronik Başvuru Sistemi üzerinden Ticaret Müşavirliğince/Ataşeliğince düzenlenecektir, Ticaret Müşavirliği/Ataşeliği bulunmayan/yetki sahibi olmadığı ülkelerde Konsolosluklarca matbu olarak düzenlenecektir),

6.Yurtdışında alınan işe ait sözleşmenin bir örneği,

7.Başvuru Formu (Ek-3),

8.Yurda kesin ithalatı yapılacak makine ve teçhizata ilişkin taahhütname (Ek-4) (Yalnızca Kesin İthalat Başvurusunda),

9.Yurtdışından temin edilen makine ve teçhizata ilişkin olarak Ticaret Müşavirliği/Ataşeliği veya Konsolosluklarca onaylanmış faturalar ve makine envanteri (Yalnızca Kesin İthalat Başvurusunda). Başvuru formu ve dilekçelerle yapılması istenilmektedir.

Soru: 5- İlgili Genel Müdürlüğe Verdiğimiz Başvuru Dilekçemizin Yanıtı, Genel Müdürlükçe Hangi Kurumlara Bildirilir?

Yanıt: İlgili Genel Müdürlük dilekçeyi uygun görür ise cevaben firmaya, İlgili Gümrük Müdürlüğüne ve Kambiyo Müdürlüğüne yazı yazarak başvuruda belirtilen Geçici İhracatın yapılmasının onayını verir.

Soru: 6– İlgili Genel Müdürlük Geçici İhracat İzin Yazısını Niçin Gümrük Genel Müdürlüğü ve Kambiyo Müdürlüğüne Bildirir?

Yanıt: Geçici ihracatta yurtdışına gönderilen malların tekrar yurda girişinde gümrük vergileri ödenmez. Aynı zamanda, ihracatla ilgili Kambiyo Mevzuatı gereğince yurda döviz de getirilme zorunluluğu bulunmamaktadır. Bu nedenle, ilgili Genel Müdürlük geçici ihracat izin yazısından Gümrük ve Kambiyo Müdürlüğüne de bilgi verir.

Soru: 7- Geçici İhracat İzni Ne Kadar Süre İçin Alınabilir?

Yanıt: Geçici ihraç izni teorik olarak iş alındı belgesinde belirtilen iş bitimi süresi kadardır. Ancak bu süre en çok 3 yıl olabilir.

Soru: 8- Geçici İhracat İzin Süresi Uzatılabilir mi?

Yanıt: Yurtdışında iş yapan firmaların üstlendikleri işlerde kullanılmak üzere geçici olarak ihraç ettikleri ekipmanların yurtdışında kalış süreleri bir önceki sorunun yanıtında belirtildiği üzere iş alındı belgesindeki iş bitirme süresi kadardır. Bu süreyle bağlantılı olarak yurt dışında kalış süresi, ilgili Genel Müdürlük tarafından belirlenir. Önceden alınan izin süresinin uzatılması için,

Serbest Bölgeler: 2013/1 Tebliğinin 8’inci maddesinde belirtildiği üzere;

“(1) Yurtdışında iş yapan firmaların, üstlendikleri işlerde kullanmak üzere geçici olarak ihraç ettikleri makine, teçhizat ve ekipmanın yurtdışında kalış süresi Genel Müdürlükçe belirlenir. Bakanlık yurtdışı teşkilatının bulunduğu/yetki sahibi olduğu ülkelerde iş yapan firmaların üstlendikleri işlerde kullanmak üzere geçici olarak ihraç ettikleri makine, teçhizat ve ekipmanın yurt dışında kalış süresi, firmaya verilen geçici ihraç izin süresinin bitiminden önce başvurulması kaydıyla Genel Müdürlük tarafından uzatılabilir.

Örnek Ek: 2

Soru:9- Geçici İhracatla Yurtdışına Gönderilen Ekipmanın Süre Uzatımı Yapılmadığında Cezası var mıdır?

Yanıt: Evet. Geçici ihracatla gönderilen ekipmanların zamanın da süre uzatımı yapılmadığı takdirde ilgili Genel Müdürlükçe ceza kesilmektedir. Ceza tutarı her yıl T.C Ekonomi Bakanlığının ilgili Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanmaktadır.

Bu nedenle geçici olarak yurtdışına gönderilen ekipmanların dönüş süreleri dikkatlice takip edilmelidir.

Soru: 10- Geçici İhracatla Yurtdışına Gönderilen Ekipman, Gönderildiği Ülkeden Başka Bir Ülkeye de Gönderilebilir mi?

Yanıt:  Yurtdışında iş yapan firmaların üstlendikleri işlerde kullanılmak amacıyla geçici olarak ihraç ettikleri ekipmanların yurda geri getirilmeksizin aynı veya farklı ülkede üstlenilen başka bir projede kullanılması konusu yine, Serbest Bölgeler: 2013/1 Tebliğinin 9’inci maddesinde belirtildiği üzere;

“(1) Bakanlık yurtdışı teşkilatının bulunduğu/yetki sahibi olduğu ülkelere geçici olarak ihraç edilen makine, teçhizat ve ekipmanın yurda geri getirilmeksizin aynı ya da farklı bir ülkede üstlenilen başka bir projede kullanılması amacıyla aktarma başvurusu yapılması öncesinde, aktarma yapılacak projenin Elektronik Başvuru Sistemi üzerinde doldurulan İş Alındı Belgesinin Bakanlık yurtdışı teşkilatınca elektronik ortamda onaylanması gerekir. Başvurular bir önceki izin süresinden bağımsız olarak Genel Müdürlük tarafından değerlendirilir.

Soru: 11- Geçici Olarak İhraç Edilen Ekipmanın Alımında Ödenen KDV, İade Alınabilir mi?

Yanıt: A- 57 No’lu Katma Değer Vergisi Sirkülerinin 3.1’inci maddesinde belirtilen “Yurtdışına çıkartılan kamyon, iş makinesi, tarım makinesi vb.. araçların yine yurtdışındaki kişi ve kurumlara kiralanması işlemleri KDV’ye tabi olmadığından bu işlemler nedeniyle Türkiye’de KDV ödemiş olması halinde verginin konusuna girmeyen bu işlemlere ait yüklenen KDV indirim konusu yapılamayacaktır. Öte yandan bu işlemler KDV’nin konusuna girmediğinden ihracat veya transit taşımacılık istisnası gibi herhangi bir istisna kapsamında değerlendirilmek suretiyle KDV iadesi talep edilmesi de mümkün değildir.

Bu sirkülerde bahsedilen iş makinaları ve taşıtların yurtdışına kiralanması işlemine ilişkin olarak Türkiye’deki giderlerine ilişkin KDV’nin indirim konusu yapılacağının anlaşılması gerekir. Bu makina ve taşıtların ilk edinimleri ile ilgili olarak kayıtlara alınan indirilecek KDV’nin normal faaliyet bünyesindeki KDV indirimi olarak dikkate alınması gerekir.

Yanıt: B -12.08.2020 tarihli, 20811645-130[18-415-31]-E.44367 sayılı, Gaziantep Vergi Dairesi Başkanlığı KDV-ÖTV Müdürlüğü’nün yayınladığı özelgeye göre; firmanızın leasing kapsamında cihaz aldığı, cihazların bir kısmının serbest bölgedeki şubenizde kullanılmak üzere geçici ihracat yolu ile serbest bölgeye gönderildiği, düzenlemiş olduğunuz faturada gümrük kıymeti açısından bedel belirtildiği fakat bedelsiz ibaresi kullanıldığı, bu durumda faturada belirtilen gümrük kıymet bedelinin katma değer vergisi (KDV) beyannamesinin “Tam İstisnalar” bölümünün “301-Mal ihracatı” satırında gösterilip gösterilmeyeceği hususunda görüş talep edildiği anlaşılmaktadır.

Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalar çerçevesinde;

-Finansal kiralama sözleşmesine konu olan ve kira ödemeleri devam eden cihazın mülkiyeti finansal kiralama şirketinde olacağından, Şirketinizce söz konusu cihazların geçici ihracat yöntemiyle serbest bölgedeki şubenize gönderilmesinin, KDV Kanununun 11 ve 12’nci maddeleri kapsamında ihracat istisnası olarak değerlendirilmesi mümkün bulunmamaktadır.

-Şirketinizin finansal kiralama sözleşme süresinin bitiminden sonra satın aldığı cihazın geçici ihracat yoluyla serbest bölgeye gönderilmesi durumunda, söz konusu işlem ancak şubenizin kendi adına müstakilen faaliyet gösteriyor olması kaydıyla ve kesin ihracatın yapıldığı vergilendirme döneminde mal ihracı kapsamında değerlendirilecektir. Bu durumda da söz konusu cihazın teslim alınmasından önce ödenen kira bedellerine ait KDV’nin ihracat istisnası kapsamında yüklenilen vergi olarak dikkate alınmasına imkân bulunmadığından, bu vergilerin iadesi talep edilemeyecektir.

Öte yandan, geçici ihracat yoluyla serbest bölgedeki şubenize gönderilen cihazın kesin ihracatı yapılmadığı sürece KDV beyannamesinin 301 kod numaralı “Mal İhracı” satırında beyanı söz konusu olmayacaktır.

Soru: 12– Geçici İhraç Edilen Ekipmana Türkiye’de Amortisman Ayrılabilir mi?

Yanıt: 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 1 No’lu Tebliğin 5.9.3’üncü Fıkrasında “Kurumların aktiflerde yer alan ekipmanları yurtdışında yapılan inşaat işleriyle ilgili olarak yurtdışında ihraç etmeleri halinde Türkiye’de amortisman ayrılmasına son verilecek, işin bitiminde söz konusu ekipman Türkiye’ye ithalinde ise amortisman kaldığı yerden devam edecektir.” hükmü bulunmaktadır. Bu hüküm gereğince geçici ihraç edilen ekipmana yurt dışına kaldığı sürece amortisman ayrılmaz.

Bu iktisadi kıymetlerin amortismana tabi tutulup tutulmayacağı konusundaki önemli olan bu kıymetlerin yurtdışında kullanılması durumunda elde edilen gelirin Türkiye’de vergiye tabi bir gelir olup olmadığıdır. Yurtdışı inşaat onarım işlerinden elde edilen gelirler Türkiye’de kurumlar vergisinden istisna olduğu için, bu işlerde kullanmak üzere yurtdışına geçici ihraç edilen makina teçhizat Türkiye’de amortismana tabi tutularak, bu amortisman tutarı Türkiye’de elde edilen kazançtan indirim konusu yapılamaz.

Fakat, eğer yurtdışına geçici ihraç edilerek gönderilen bir iktisadi kıymet dolayısıyla yurtdışında elde edilen gelir Türkiye’de kurumlar vergisine (veya gelir vergisine) tabi ise, yurtdışına geçici olarak gönderilen iktisadi kıymetin Türkiye’ deki bilançoya dahil olması nedeniyle ayrılan amortisman gideri, Türkiye’deki vergi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınır.

Bu konuda verilen bir özelge aşağıdadır:

Soru: 12.1- Yurtdışına kiralanan vinç için Türkiye’de amortisman ayrılıp ayrılmayacağı hakkında bilgi verir misiniz?

Yanıt: 02/03/2016 tarihli 127 sayılı özelge: İlgide kayıtlı özelge talep formunuzun incelenmesinden, yurtdışında şubeniz bulunmadığı ve inşaat, onarım hizmeti yapmadığınız ve aktifinizde kayıtlı bulunan vinci, geçici ihracatla … yıl süreliğine kiraladığınız belirtilerek, söz konusu vinç için kiralama süresinde amortisman ayrılıp ayrılamayacağı hususunda Başkanlığımız görüşü istenilmektedir.

Diğer taraftan, mezkûr Kanunun 315’inci maddesinde, mükelleflerin amortismana tabi iktisadi kıymetlerini Maliye Bakanlığının tespit ve ilan edeceği oranlar üzerinden itfa edecekleri, 320’nci maddesinde ise amortisman süresinin, kıymetlerin aktife girdiği yıldan başlayacağı hüküm altına alınmıştır.

Alınan Kanunun 315’inci maddesinin Maliye Bakanlığına verdiği yetkiye istinaden, amortismana tabi iktisadi kıymetler için uygulanacak “Faydalı Ömür ve Amortisman Oranları” tespit edilmiş ve bu oranlar 339, 365, 389, 399, 406, 418, 439 ve 458 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri ile değişik 333 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği eki liste ile açıklanmıştır.

Buna göre, Vergi Usul Kanununun 313’üncü maddesindeki şartları haiz işletmeniz aktifinde kayıtlı bulunan ve yurtdışına kiraladığınız iktisadi kıymetler için amortisman ayırmanız mümkün bulunmaktadır.

Soru: 13– Yurtdışına Geçici İhraç Edilen Ekipmanlara Gönderildiği Ülkede Amortisman Ayrılabilir mi?

Yanıt: Geçici ihracatla gönderilen ekipmanlara, ilgili ülke mevzuatlara göre ve ülkelerin belirlediği oranlarda amortisman ayrılma imkânı vardır. Yurtdışına geçici ihraç yoluyla gönderilen amortismana tabi iktisadi kıymetin, yurtdışında hangi oranda amortismana tabi tutulacağı Türk Vergi Kanunlarını ilgilendiren bir durum değildir. Her ülkenin vergi kanunları kendi sınırları içinde geçerlidir. Bu nedenle geçici ihraç yoluyla gönderilen ekipmana ilgili ülke mevzuatına göre yüksek oranda amortismana tabi tutulabilir. Bu ekipmanın Türkiye’ye geri dönmesi halinde Türk Vergi Mevzuatının öngördüğü tutarlar üzerinden amortisman ayrılmaya devam edilir. Geçici olarak yurtdışına ihraç edilen ekipmanlara, yurtdışında ayrılan amortismanlarla ilgili tutarların yurda getirilmesi işlemi Kurumlar Vergisi yönünden ayrıca işlenecektir.

Soru: 14- İktisadi kıymetlerin yurtdışında bir süre kaldıktan sonra, bunların tekrar Türkiye’ye getirilmesi durumunda amortisman süresi uzar mı?

Yanıt: Bu iktisadi kıymetlerin yurtdışında geçen süreleri boyunca Türkiye’deki kayıtlarda amortisman ayrılmamış olsa da bu iktisadi kıymetlerin yurtdışında geçen süreleri, ekonomik ömrünü değiştirmediğinden, Türkiye’ye tekrar getirilmeleri durumunda amortisman sürelerinde değişiklik olmayacağını düşünmekteyim.

Soru: 15– Geçici İhraç Ettiğimiz Malzemeler, Gönderildiği Ülkede Kesin İhracata Dönüştürülüp Malzemelerin Satışı Yapılabilir mi?

Yanıt: Yurtdışında iş yapan firmaların üstlendikleri işlerde kullanılmak üzere geçici olarak ihraç ettikleri ekipmanların kesin satışına, yurtdışında kalış için verilen izin süresi bitiminden önce baş vurması kaydıyla İlgili Genel Müdürlükçe izin verilir. Bu konu, Serbest Bölgeler:2013/1 Tebliğinin 10’uncu maddesinde belirtildiği üzere;

“(1) Bakanlık yurtdışı teşkilatının bulunduğu/yetki sahibi olduğu ülkelerde üstlenilen işlerde kullanılmak üzere geçici olarak ihraç edilen makine, teçhizat ve ekipmanın satışına, yurtdışında kalış için verilen izin süre bitiminden 15 gün önce başvurulması kaydıyla Genel Müdürlük tarafından izin verilebilir.

İlgili Genel Müdürlük firmaya, ilgili Gümrük Müdürlüğüne ve Kambiyo Müdürlüğüne yazı ile durumu bildirir. Bu aşamadan sonra Gümrük Beyannamesi ( GB ) ilgili ihracat ve kambiyo mevzuatına göre kapatılır.” işlemi yapılır.

Geçici ihracatı ile gönderilen ekipmanların kesin ihracata dönüştüğü zaman “İhracat faturası” tanzim edilecektir.

Soru: 16- Serbest Bölgeler 2013/1 sayılı Tebliğ ile Yurtdışı Müteahhitlik ve Teknik Müşavirlik Hizmetleri kapsamında yapılacak işlemler nedeniyle İş Alındı Belgesi alınması ve yapılacak geçici ihracat ile kesin ithalat işlemleri elektronik başvurulacağı belirtilmektedir. Bakanlık Yurtdışı Teşkilatının bulunmadığı/yetki sahibi olmadığı ülkelerde başvurular nasıl yapılacaktır?

Yanıt –Serbest Bölgeler: 2013/1 Tebliğinin 12, 13, 14, 15, 16 ve 17’nci maddelerinde belirtilen konulara açıklık getirilmiştir. İlgili maddeler aşağıda yer almaktadır;

Madde 12- (1) Bakanlık yurtdışı teşkilatının bulunmadığı/yetki sahibi olmadığı ülkelerde başkonsolosluklara/büyükelçilik konsolosluk şubelerine imza sirkülerinde tatbiki imzası bulunan veya şirketi temsil ve ilzama ilişkin yetki belgesi sahibi kişi (ler) tarafından İş Alındı Belgesi başvurusu yapılır.

(2) Başvuruda başkonsolosluklara/büyükelçilik konsolosluk şubelerine üstlenilen işe ilişkin geriye dönük olarak en fazla bir takvim yılı içerisinde işveren ile firma arasında imza altına alınmış, müteahhitlik ve/veya teknik müşavirlik hizmet sözleşmesinin aslı veya noter tasdikli örneği ve imza sirküleri sunulur.

(3) Bakanlık yurtdışı teşkilatının bulunmadığı/yetki sahibi olmadığı ülkelerde başkonsolosluklara/büyükelçilik konsolosluk şubelerine yapılan süre uzatım taleplerinde, iş için daha önce düzenlenen İş Alındı Belgesinin ve süre uzatımlarını tevsik edici bilgi/belgelerin (yeni sözleşme ve/veya işverence düzenlenen belge) başkonsolosluklara/büyükelçilik konsolosluk şubelerine sunulmasını müteakip, İş Uzatma Belgesi, ilave süre ve ilave sözleşme bedeli alınmak suretiyle düzenlenir.

Geçici ihracat başvuruları

Madde 13 – (1) Bakanlık yurtdışı teşkilatının bulunmadığı/yetki sahibi olmadığı ülkelerde üstlenilen bu Tebliğ kapsamı işlerle ilgili her türlü makine, teçhizat veya ekipmanın geçici ihracatına ilişkin başvurular ile üstlenilen projede kullanılacak inşaat malzemeleri veya işçilerin ihtiyacı olan barınma ve tüketim maddelerinin geçici ihracatına ilişkin başvurular;

a)Başkonsolosluklardan/büyükelçilik konsolosluk şubelerinden alınan İş Alındı Belgesinin aslı veya noter tasdikli bir örneği,

b)Firmanın ana statüsünün yayımlandığı ticaret sicili gazetesinin aslı, var ise tadil asılları veya noter veya ticaret memurluğu tarafından tasdikli örnekleri,

c)Ticaret veya sanayi odasına kayıt belgesi ile imza sirkülerinin aslı veya noter tasdikli örneği,

d)Başvuru sahibi tarafından doldurulacak Ek-2’de yer alan formdan 2 nüsha,

e)Firmanın bağlı bulunduğu Vergi Dairesi’nden alınacak, onaylı Mükellefiyet Durum Belgesi, bir dilekçeye eklenerek doğrudan Genel Müdürlüğe yapılır.

Geçici ihracatta ek süre talepleri

Madde 14 – (1) Bakanlık yurtdışı teşkilatının bulunmadığı/yetki sahibi olmadığı ülkelerde iş yapan firmaların üstlendikleri işlerde kullanmak üzere geçici olarak ihraç ettikleri makine, teçhizat ve ekipmanın yurtdışında kalış süresi başkonsolosluklarca/büyükelçilik konsolosluk şubelerince onaylanan İş Uzatma Belgesi ile firmaya verilen geçici ihraç izin süresinin bitiminden on beş gün önce başvuruda bulunulması kaydıyla Genel Müdürlük tarafından uzatılabilir

Geçici ihracatta gönderilen demirbaşların başka şantiyeye aktarma işlemleri

Madde 15- (1) Yurtdışına geçici olarak ihraç edilen makine, teçhizat ve ekipmanın yurda geri getirilmeksizin, Bakanlık yurtdışı teşkilatının bulunmadığı/yetki sahibi olmadığı bir ülkede üstlenilen başka bir projede kullanım amacıyla aktarma başvuruları, aktarma yapılacak projeye ait başkonsolosluklarca/büyükelçilik konsolosluk şubelerince onaylı İş Alındı Belgesi ile doğrudan Genel Müdürlüğe yapılır.

Geçici ihracatta satış işlemleri

Madde 16- (1) Bakanlık yurtdışı teşkilatının bulunmadığı/yetki sahibi olmadığı ülkelerde başkonsolosluklarca/büyükelçilik konsolosluk şubelerince düzenlenen İş Alındı Belgesine istinaden yapılan satış başvuruları, doğrudan Genel Müdürlüğe yapılır.

Kesin ithalat başvuruları

Madde 17- (1) Bakanlık yurtdışı teşkilatının bulunmadığı/yetki sahibi olmadığı ülkelerde üstlenilen inşaat, tesisat, montaj, mühendislik, proje, müşavirlik, işletme, bakım ve onarım gibi işlerle ilgili olarak yurt dışından satın alınan makine veya teçhizatın kesin ithalatına ilişkin olarak yapılan başvurular;

a)Yurda kesin ithalatı yapılacak makine ve teçhizata ilişkin Ek-4’te yer alan taahhütname,

b)İlgili ülkedeki başkonsolosluklarca/büyükelçilik konsolosluk şubelerince tasdik edilecek Ek-3’te yer alan formdan iki nüsha,

c)Başkonsolosluklardan/büyükelçilik konsolosluk şubelerinden alınan İş Alındı Belgesinin aslı veya noter tasdikli bir örneği,

d)Üstlenilen işle ilgili makine ve teçhizata ilişkin faturaların ve makine envanterinin konsolosluklarca onaylı örnekleri,

e)Firmanın ana statüsünün yayımlandığı ticaret sicili gazetesinin aslı, var ise tadil asılları veya noter veya ticaret memurluğu tarafından tasdikli örnekleri,

f)Ticaret veya sanayi odasına kayıt belgesi ile imza sirkülerinin aslı veya noter tasdikli örneği,

bir dilekçeye eklenerek firmaya verilen geçici ihraç izin süresinin bitiminden önce Genel Müdürlüğe yapılır.

(2) Birinci fıkrada sayılan belgelerde, başvuru tarihi sonrasında herhangi bir değişiklik olması durumunda firma, değişiklikleri ilgili belgelerle bir ay içerisinde Genel Müdürlüğe bildirir.

Soru: 17- İşin Üstlenildiği Ülkede Tabii Afet veya Dahili Kargaşa (Libya, Suriye, Irak ve Yemen örneğinde olduğu üzere) Durumlarında Ne Gibi İşlemler Yapılacaktır?

Yanıt-: Bu konuda da Serbest Bölgeler: 2013/1 Tebliğin 18’inci maddesinde belirtildiği üzere

“(1) İşin üstlenildiği ülkede tabii afet (deprem, sel ve benzeri), yangın, salgın hastalık, ihtilal, isyan, dâhili kargaşa, ambargo, ekonomik ve siyasi krizler ve grev gibi mücbir sebeplerden dolayı veya işin yapımını ve sözleşme hükümlerini etkileyen kanuni düzenlemelere ve mevzuat değişikliklerine yol açan zorunlu haller nedeniyle işin sözleşmede belirtilen süre içerisinde tamamlanamaması halinde, geçici ihracat izin süresi, firma başvurusu üzerine ve durumun Ekonomi Bakanlığı yurtdışı teşkilatınca veya söz konusu teşkilatın bulunmadığı/yetki sahibi olmadığı yerlerde başkonsolosluklarca/büyükelçilik konsolosluk şubelerince tevsik edilmesi koşuluyla Genel Müdürlükçe durdurulabilir.” belirtildiği üzere işlem yapılır.

Soru: 18- Yurtdışına Geçici İhracat Kapsamında Gönderilen Ekipmanların Gönderildiği Ülkede Zarar Görmesi veya Kamulaştırılması Karşısında Neler Yapılmalıdır?

Yanıt: Bu sorunun yanıtı da Serbest Bölgeler 2013/1 Tebliğin 19’uncu Maddesinde açıklanmıştır

(1) Üstlenilen işlerde kullanılmak üzere geçici olarak ihraç edilen makine, teçhizat ve ekipmanın yurtdışında çalınması, yanması, kaza neticesinde ağır hasar görmesi veya kamulaştırılması gibi nedenlerle yurda getirilmesine imkân bulunmadığı hallerde, durumu belgeleyen resmi rapor ya da belgenin başkonsolosluklarca/büyükelçilik konsolosluk şubelerince onaylı sureti ve yeminli Türkçe tercümesinin müracaat dilekçesi ile birlikte sunulması kaydıyla, geçici olarak ihraç edilen makine, teçhizat ve ekipmana ilişkin durum, firma başvurusu üzerine Genel Müdürlükçe ilgili Gümrük Müdürlüklerine bildirilir.

Soru: 19- Geçici İhraç İçin Gönderilen ve Kesin İhracata Dönüştürülen Ekipmanın KDV’si nin İade Alınması için Ne Gibi İşlemler Yapılabilir?

Yanıt: Bu konuda Ankara Gelir İdaresinin verdiği bir özelgede “şirketinizin Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın izniyle Geçici ihracatın kesin ihracata çevrildiği tarih itibariyle FATURA düzenlemesi ve buna ilişkin Gümrük Beyannamesi ile ……. İlgili belgeleri bağlı olduğunuz vergi dairesine ibraz etmeniz halinde yüklenilen KDV’nin iade alınması mümkün bulunmaktadır.” hükmü bulunmaktadır. Bu hüküm gereğince kesin ihracata dönüştürülen işler için gerekli KDV iade işlemleri yapılır.

Bu konuda süre sınırı var mı? Kanaatimce, 5 yıllık süre sınırı olması lazım. Vergi incelemesi açısından “zaman aşımı” süresinden sonraki bir dönemde iade yapılamayacağı kanısındayım. Yani, geçici olarak yurtdışına gönderilen iktisadi kıymetin beş yıldan sonra kesin ihracat yapıldı diye KDV iadesi için başvurulamaz kanaatindeyim.

Soru: 20- Geçici İhraç ile Yurtdışına Gönderilen Ekipmanlar Yurtdışında Kiraya Verilebilir mi?

Yanıt: Geçici ihracat ile yurtdışına gönderilen ekipmanlar ilgili genel müdürlükten alınan izin süresinde yurtdışında kaldığı sürece başka bir firmaya, yurtdışında kiraya verilebilir. Bu kiradan elde edilen kazanç yurtdışını ilgilendirdiği için Türkiye’de ilgili kurumlara bilgi vermeye gerek yoktur.

Elde edilen kazançlar, Hizmet İhracatı kapsamında değerlendirildiğinden Türkiye’de K.D.V den istisna, Kurumlar Vergisine tabidir.

Soru: 21– Geçici İhracatla Gönderilen ve Yurtdışında Kiraya Verilen Ekipmanları;

1. Kurumlar vergisi açısından 
2. KDV açısından
3. Amortisman açısından değerlendirir misiniz?

Yanıt– Kanuni veya iş merkezleri Türkiye’de bulunan mükellefler tam mükelleftir ve gerek Türkiye’de gerekse yabancı ülkelerde elde ettikleri kurum kazançları üzerinden vergilendirilirler. Bu nedenle tam mükellef kurumlar tarafından geçici olarak yurtdışına gönderilen makina ve teçhizatlardan elde edilen gelirler özel bir istisna hükmü olmadığı sürece Türkiye’de vergiye tabidir.

Bu konuda Gelir İdaresi Başkanlığı Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 28 Eylül 2006 tarihli 7585 sayılı özelgesinde aşağıda belirtilen açıklamalar yapılmaktadır.

a.Kurumlar Vergisi açısından: Kurum kazançlarına dahil edilmesi gerektiği belirtilmiştir. İlgili özelgede “Şirketin aktifinde kayıtlı bulunan ve ham petrol nakliyesi yapmak üzere Kazakistan’da bir firmaya kiralanan nakil vasıtalarından elde edilen kira bedellerinin kurum kazancına dahil edileceği ve söz konusu araçlara ait amortismanların safi kazancın tespitinde indirim konusu yapılacağı tabiidir.” hükmü yer almıştır.

b.KDV açısından: aynı özelgede “Şirketiniz tarafından yurtdışına gönderilen ekipmanların ticari kiralama yoluyla kiralanması hizmeti, hizmet ihracat kapsamında KDV istisna olarak kabul edilmiştir. Bu nedenlerden dolayı, Maliye Bakanlığınca tespit edilecek esaslara göre bu işlemlerden dolayı yüklenilen KDV iadesi alınabileceği” hükme bağlanmıştır.

Burada iadeye konu KDV tutarı, ilgili iktisadi kıymetin edinimindeki ödenen KDV değil, bu iktisadi kıymetin yurtdışına gönderilmesi esnasında yapılan giderlere ilişkin olan KDV’dir.

c.Amortisman açısından: yine yukarda belirtilen özelgede “şirketinizin aktifinde kayıtlı bulunan kamyon ve tankerlerin, düzenlenen kira sözleşmesi gereği bir yıl süreyle kiraya verilmesi halinde söz konusu araçlar üzerinden amortisman ayrılması mümkün bulunmakta olup ayrıca, araçların kiraya verilmesi nedeniyle elde edilen kira ödemeleri karşılığında yedi gün içinde fatura düzenlenir.” hükmü bulunmaktadır.

Daha önceki bölümde belirttiğimiz üzere yurtdışına kiralanan iktisadi kıymetin yurtdışında elde edilen geliri Türkiye’de vergiye tabi olduğundan, bu kıymetin amortismanı da Türkiye’de gider olarak vergi matrahının tespitinde dikkate alınır.

Bu özelgede dikkat edilmesi gereken konu, yurtdışındaki kendi şantiyemize gönderdiğimiz demirbaşlar ve ekipmanlara ait amortismanlar dikkate alınmazken, yurtdışına kiralanan demirbaş ve ekipmanlar ait amortisman kayda alınmaktadır.

Soru: 22- Geçici İhracatla Yurtdışına Gönderilen Ekipmanların Yurtdışı Kira Kazançlarını “yurtdışı inşaat, onarım, montaj, teknik hizmetlere” dair istisna kapsamında değerlendirebilir miyiz?

Yanıt:  Bu soru “Vergi Dünyası Dergisi” Mayıs 2009 tarihli sayısında aşağıdaki gibi yanıtlamıştır. “Kurumlar Vergisi Kanunun 5’inci maddesinin 1’inci fıkrasının (h) bendi ile yurt dışında yapılan inşaat, onarım, montaj işleri ile teknik hizmetlerden sağlanarak Türkiye’de genel sonuç hesaplarına aktarılan kazançlar, herhangi bir koşula bağlanmaksızın (vergi yükü oranına bakılmaksızın) Kurumlar Vergisinden istisna edilmiştir. Sorunuzda belirtilen işlemlerin ilgili maddenin ne inşaat, onarım, montaj işlemi kapsamında ne de teknik hizmetler kapsamında değerlendirilmesi mümkün değildir.

……yukarıdaki açıklamalar ışığında, makineleri kiralayan tam mükellef kurum her ne kadar yurtdışında inşaat yapıyor olsa da şirketinizce yurtdışında yapılan bu işlemin bir inşaat işi olmadığı ve kiralama işlemi olduğu açıktır. Dolayısıyla, kiralama işlemi sonucu elde etmiş olduğunuz hasılat yurtdışı inşaat işleri istisnasından yararlandırılmayıp hizmet ihracı kapsamında değerlendirilmesi gerekmektedir” denilmektedir.

Soru: 23- Geçici İhracat ile Yurtdışına Gönderilen Ekipmanların Yurtdışında Kiraya Verilmesi Karşılığında Elde Edilen Gelirlerden   Yurtdışında Ödenen Vergiler, Türkiye’de Ödenecek Kurumlar Vergisinden Mahsup Edilebilir mi?

Yanıt: Yurtdışında elde edilen gelirlerden, yurtdışında kesilen vergiler Türkiye’de ödenecek kurumlar vergisinden mahsup edilme imkânı vardır.

Bu konuda Ankara Vergi Dairesi Başkanlığının B.07.1.GİB.4.06.16.01-2010-KVK-33-1-634 sayılı 19/08/2011 tarihli özelgesinde “Bu itibarla, şirketinize ait iş makinesi, kamyon, kamyonet gibi ekipmanların yurtdışında kiraya verilmesi karşılığında elde ederek Türkiye de genel sonuç hesaplarına intikal ettireceğiniz kazançlarınız üzerinden ilgili ülke mevzuatı gereğince ödenen Kurumlar Vergisi ve benzeri vergilerin, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 33’üncü maddesi ve 1 seri No’lu Kurumlar Vergisi genel tebliğinde yapılan açıklamalar çerçevesinde Kurumlar Vergisinden mahsup edilmesi mümkündür.” hükmü bulunmaktadır.

Soru: 24- Yurt İçinden Kiralanan Ekipmanlar Yurtdışına, Geçici İhracatla Gönderilebilir mi? Bu Durumda Hangi Kurumlardan İzin Alınması Gerekmektedir?

Yanıt: Geçici ihracatla yurtdışına gönderilen ekipmanların şirketin aktifine kayıtlı olması zorunluluğu yoktur. Yurt içinden kiralanarak, yurtdışına da gönderilebilir. Kiralama yöntemi ile geçici ihracat için İhracatçı Birliklerinden izin alınır (Bazı durumlarda ilgili gümrük müdürlüğü de izin vermektedir).

Soru: 25- Finansal Kiralama ile kiralanan bir Makinenin yurtdışı şantiyemize gönderilmesinde yapılması gereken işlemler.

Yanıt: İnşaat işletmelerinin finansal kiralama konusu olan Makine ve Teçhizatlarının yurt dışı kullanma üzere kiralama işlemi gerçekleştirmeleri durumunda ve bu ve Makine teçhizatların yurt dışına geçici olarak ihraç edilmesinde KDV karşısında durumu ile ilgili Gelir İdaresi Başkanlığı Ankara Vergi Mükellefi Hizmetleri KDV ve Diğer Vergiler Grup Müdürlüğünün 18/08/2008 tarih ve B.07.1.GİB.4.06.17.01 Sayılı Özelgesinde “……. Buna göre, yurt dışında taahhüde dayalı olarak yapmış inşaat işlerinde kullanılmak üzere finansal kiralama yoluyla edinmiş olduğunuz iş makineleri ve ekipmanlarının yurt dışına kiraya verilmesi işlemi, Türkiye’de yapılan veya Türkiye’de faydalanılan bir hizmet niteliğinde bulunmadığından katma değer vergisinin konusuna girmemektedir.

Bu nedenle, söz konusu kiralama işlemi katma değer vergisinin konusuna girmediğinden, yapılan işlemi hizmet ihracı olarak da değerlendirilmeyecektir.

Ayrıca, bu işlemlerle ilgili olarak yüklenebilen vergiler Kayma Değer Vergisi Kanunu’nun 30/a maddesine göre indirim konusu yapılamayacak olup, gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınacaktır.”

Soru: 26- Yurt içinden kiralanarak, yurtdışına geçici ihracat ile gönderilen ekipmanlar için ekipmanları yurt içinde kiraya veren firma bu kiralama işleminden dolayı ilgili faturayı yurt içine mi yoksa yurtdışına mı kesilecektir? Ayrıca, kesilen faturada K.D.V olacak mıdır?

Yanıt: Gelir idaresinin vermiş olduğu özelgelere göre, kira sözleşmesi Türkiye’de yapıldığı için kiralanan ekipman nerede kullanılırsa kullanılsın kira faturası Türkiye’deki firmaya kesilecektir. Tanzim edilen faturada K.D.V gösterilecektir. Kira bedelinin yurt içinden veya yurtdışından ödenmesinin veya tahsilatının bir önemi yoktur.

Bu konuda gelir idaresinin yayınladığı iki özelgesinde aşağıdaki gibi bir görüş belirtilmiştir.

Örnek. 1 – 16/01/2012 tarihli 37 sayılı özelgeye göre; Konu: Vinç Kiralama İşleminde KDV

………..İlgide kayıtlı özelge talep formunda, Gürcistan’da köprü montajı işi yapan bir firmaya mobil vinç kiraladığınız, ancak elinizde yeterli sayıda vinç bulunamadığından yurt içindeki başka bir firmadan kiralama yoluyla edindiğiniz bir vinci söz konusu yurtdışı firmaya kiraya verdiğiniz belirtilerek, yurt içinden kiralayarak yurtdışına kiraya verdiğiniz vinç için kiraya veren firma tarafından Şirketinize düzenlenecek faturada katma değer vergisi (KDV) hesaplanıp hesaplanmayacağı konusunda Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir.

………. Diğer taraftan, yurt içinde bir firmadan kiralayarak yurtdışında köprü montajı işi yapan bir firmaya kiraya verdiğiniz vinç için yurt içinde kiraya veren firmanın şirketinize düzenleyeceği faturada KDV hesaplanacağı tabiidir.

Örnek: 2- Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 01.11.2013 tarih ve 27575268-105[229-2012-7835]-1157 sayılı özelgesi; “…Buna göre; yapılan bir hizmetin KDV ye tabi tutulması için söz konusu hizmetin Türkiye’de yapılması veya hizmetten Türkiye’de faydalanılması gerekmektedir. Bu itibarla, merkezi Türkiye’de bulunan bir firmanın yurtdışındaki şubesine damperli kamyon kiralanması işlemi Türkiye’de yapılan veya Türkiye’de faydalanılan bir hizmet niteliğinde olmadığından KDV’nin konusuna girmemekte ve dolayısıyla hizmet ihracı kapsamında değerlendirilmemekte olup, söz konusu kiralama işlemine ilişkin faturanın Türkiye’de bulunan merkez adına düzenlenmesinin veya kiralama sözleşmesinin Türkiye’de düzenlenmiş olmasının bu duruma bir etkisi bulunmamaktadır.

Diğer taraftan, söz konusu kiralama işlemine konu araçların tamir bakım malzemelerine ilişkin olarak yüklenilen verginin, Kanunun 30/a maddesi uyarınca indirim konusu yapılamayacağı tabiidir” ”* SMMM Hakan Değirmenci 

Vergi İdaresi her ne kadar verdiği özelgelerde yurtdışına verilen kiralama hizmetlerinde kiralama işlemlerinin Türkiye’de yapılmaması ve söz konusu hizmetten Türkiye’de faydalanılmamasından dolayı verginin konusuna girmediğinden istisna hükümleriyle ilişkilendirilemeyeceği belirtilse de Danıştay Vergi İdaresi vermiş olduğu iki örnek karar ile Gelir İdaresi ile aynı görüşte değildir. Danıştay, Türkiye’den yurtdışına yapılan makine ve teçhizat kiralamasının ticari kiralama yoluyla ihracat olarak hizmet ihracatı kapsamında KDV’den istisna olduğu görüşündedir.

Örnek: 1– Danıştay 3. Daire’nin, 31.01.2012 tarih ve E. 2009/2043, K. 2012/243 sayılı Kararı;     “Merkezi ve faaliyeti Türkiye’de bulunan şirketin aktifinde kayıtlı kamyon ve frigorifik,  yarı römorkların Irak’ta bulunan bir firmaya ticari kiralama yoluyla kiralanması işleminde kiralama işlemi Türkiye’de, kiralama hizmetinden faydalanma ise yurt dışında gerçekleştiğinden, kiralama hizmeti 3065 sayılı Kanun’un 11. maddesi ve 12. maddesinin 2. fıkrası uyarınca hizmet ihracatı kapsamında KDV’den istisna olacaktır.”  *İsmmo Mali Çözüm Dergisi 153. Sayı Vergi Müfettişi Hakan Değirmenci

Örnek: 2- Danıştay 3. Dairesi tarafından 24.05.2021 tarihli kararı ile onanan ve aşağıda yer alan kararda görüleceği üzere yargı, hizmet ihracatında kiralama sözleşmesinin yurt dışındaki müşteriler ile yapıldığı ve hizmetten yurt dışında yararlanıldığı hususlarının yeterli olduğunu kabul etmektedir.

“…davacı şirket tarafından aktife kayıtlı uçakların kendi personeli ile birlikte kanuni ve iş merkezleri yurt dışında bulunan hava yolu firmalarına kiralandığı ve buna karşılık katma değer vergisi hesaplanmamış bir şekilde bu firmalara fatura düzenlendiği, kiralama hizmetinin yürütülebilmesi bakımından davacı şirket tarafından yüklenilen ve indirim yolu ile giderilemeyen katma değer vergisinin iadesinin mahsuben iade talep edildiği anlaşılan olayda, kiralama sözleşmesinin yurt dışındaki müşteriler ile yapıldığı ve hizmetten yurt dışında yararlanıldığı hususunda ihtilaf bulunmadığı dolayısıyla, yurt dışındaki müşteriler için yapılan kiralama hizmetinin bir hizmet ihracı olduğu ve Kanunun 11/1-a maddesi uyarınca da istisna kapsamında kaldığından, kiralama işleminin yurt dışında gerçekleştiği ve verginin konusuna girmediğinden bahisle mahsuben iade talebinin reddi yolunda tesis edilen işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlem iptal edilmiştir”* SMMM Hakan Değirmenci

Soru: 27- Yurtdışı Şantiyelerinde, Yurtdışından Alınan Makine ve Teçhizatı Yurtdışı Şantiyemizde Kullandıktan Sonra Yurdumuza Kesin İthalat Kapsamında Getirebilir miyiz?

Yanıt- Bu sorumuzun yanıtı da yine Serbest Bölgeler: 2013/1 Tebliğinin 11’inci Maddesinde açıklanmıştır. İlgili tebliğde belirtildiği üzere;

“(1) Bakanlık yurtdışı teşkilatının bulunduğu/yetki sahibi olduğu ülkelerde üstlenilen inşaat, tesisat, montaj, mühendislik, proje, müşavirlik, işletme, bakım ve onarım gibi işlerle ilgili olarak yurt dışından satın alınan makine ve teçhizatın kesin ithalatına ilişkin başvurular, Elektronik Başvuru Sistemi uygulaması üzerinden gerçekleştirilir.

(2) Elektronik Başvuru Sistemi üzerinden gerçekleştirilen başvuru esnasında,

a) Yurda kesin ithalatı yapılacak makine ve teçhizata ilişkin Ek-4’te yer alan taahhütname,

b) Firmanın ana sözleşmesinin yayımlandığı ticaret sicili gazetesinin aslı, varsa sözleşme değişiklik metinlerinin noter veya ticaret memurluğu tarafından tasdikli örnekleri,

c) Ticaret veya sanayi odasına kayıt belgesi ile imza sirkülerinin aslı veya noter tasdikli örneği,

d) Üstlenilen işle ilgili makine ve teçhizata ilişkin faturaların ve makine envanterinin Bakanlık yurt dışı teşkilatınca onaylı örnekleri, verilecek dilekçelere eklenir.

(3) İkinci fıkradaki belgelerin asılları ile Elektronik Başvuru Sistemi uygulaması üzerinden çıktısı alınacak Ek-3’te yer alan formdan iki adet basılı nüsha, bir dilekçeye eklenerek başvuru tarihini takip eden en geç üç iş günü içinde Genel Müdürlüğe sunulur.

(4) İkinci fıkrada sayılan belgelerde başvuru tarihi sonrasında herhangi bir değişiklik olması durumunda firma, bu değişiklikleri, ilgili belgelerle birlikte en geç bir ay içerisinde Genel Müdürlüğe bildirir.” işlemleri yapılacaktır.

Soru: 28- Geçici İhracat kapsamında yurtdışına taşıt araçları gönderebilir miyiz?

Yanıt: Geçici izin kapsamında yurtdışına taşıt araçları gönderebilmek için T.C Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile ilgili Genel Müdürlüğünün 26.05.2014 tarihi ve 24472 sayılı makam oluru çerçevesinde 01.07.2014 tarihinden itibaren aşağıda belirtilen belgelerle ilgili bakanlığa başvurulacaktır.

1. Dilekçe
2. Firmayı temsile yetkili kişi/kişilere ait imza sirküleri
3. Taşıt listesi
4. Taşıt ruhsat fotokopisi
5. Taşıtın araç muayene belgesi
6. Taşıt sahiplerinin taşıtın yurtdışına çıkışına izin verdiğine dair noter onaylı muvafakatname
7. Ekonomi bakanlığından alınan geçici ihraç izni veya geçici ihraç yapıldığına dair açılan gümrük beyannamesinin bir sureti

Soru: 29 -Geçici ihracatlarda e-fatura kullanılabilir mi?

Yanıt:  E-fatura uygulamasında ilk başlarda, geçici ihracat kapsamında düzenlenen faturalar, bedelsiz ihracat faturası niteliği taşıdığından ihracat e-Fatura düzenleme zorunluluğu dışında bırakılmış ve ihracatın aksamaması için bu tip faturaların matbu (kağıt/e-arşiv) fatura olarak düzenlenmesine olanak tanınmıştı. Ancak, bedelsiz ihracat faturalarının da Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca güncelleme ile e-fatura olarak düzenlenip gönderilmesine olanak tanındığından geçici ihracat kapsamında fatura düzenleyecekler ve bu faturalarını ihracat e-faturası olarak düzenlenmeleri gerekecektir.

Soru: 30- Aktiflerinde Yer Alan Ekipmanları Yurtdışında Kendi Şantiyelerine Geçici İhraç Eden Şirketler Yapılan İşlemleri Nasıl Muhasebeleştireceklerdir?

Yanıt: İlk olarak aktiflerindeki ekipmanları 256 … Diğer Maddi Duran Varlıklar..Yurt Dışındaki Maddi Duran Varlıklar Hesabının borcu karşılığında 253… Tesis, Makina ve Cihazlar, 254… Taşıtlar veya 255… Demirbaşlar hesaplarına alacak kaydedilecektir. Bu kayıt yapıldıktan sonra ilgili ekipmanlara yurtdışı inşaat işinden elde edilen gelirler Türkiye’de kurumlar vergisinden istisna olduğu için  amortisman ayrılmayacaktır.

Muhasebeleştirme: 256… hesaba borc,  253…, 254… veya 255… hesaba alaçak kaydedileçektir. Bu ekipmanlar için daha önceden ayrılan amortısmanlar aynı hesapta duracaktır.

Geçici ihracatın faturasının tanzim edilip gümrük çıkış işlemleri yapılınca ise 220…Alıcılar …..Yurt Dışı şantiyeden Alacaklar hesabının borcu karşılığında 393… Yurt Dışı Şantiyesine  borçlar hesabına alacak yazılacaktır. Geçici ihracat faturası döviz cinsinden tanzim edildiği için 220… ve 393… hesaba karşılıklı olarak kur farkı işlenecektir.

Bu işlem 220 ve 393 hesaplar işletilmeden, gerekli açıklamalar yapılarak Nazım Hesaplarda (960…/961..). da takip edilebilir.

Soru: 31- Geçici İhracatla Yurtdışına  İhraç Edilen Ekipman Yurda Kesin Olarak Geri Getirildiğinde Muhasebe İşlemi Nasıl Yapılacaktır?

Yanıt: Öncelikle daha önce Borç yazılan 220 Alıcılar … Yurt dışı Şantiyelerden alacaklar hesabına alacak, 393 Yurt dışı Şantiyelere Borçlar hesabına  borç  verilerek bu hesaplar karşılıklı olarak kapatılacaktır. Bu hesaplar yerine işlemleri Nazım Hesaplarda takip edenler hesapları ters çalıştırarak  Nazım Hesapları  kapatacaklardır.

Daha sonra 256 Diğer Maddi Duran Varlıklar…..Yurt Dışındaki Maddi Duran varlıklar hesabına alacak verilecektir. Daha önce hangi Maddi Duran Varlıklar Hesabına alacak yazılarak kayıtlardan çıkartılan ekipmanlar   ilgili  maddi duran varlıklar hesabına borç yazılarak aktife yeniden giriş yapılacaktır. Aktife giriş yapılan ekipmana  o tarihten itibaren amortisman ayrılmaya devam edilecektir.

Soru: 32- Geçici Olarak Yurtdışına İhraç Edilen Ekipmanlar Yurtdışında Satışı Yapıldığı Tarihte Nasıl Muhasebe Kaydı Yapılacaktır?

Yanıt- Geçici olarak yurtdışına ihraç edilen ekipman, yurtdışında satılarak kesin ihracata  dönüştüğünde öncelikle kesin ihraç faturası tanzim edilecektir. Daha önce 393… Yurt dışı  şantiyeye  borçlar hesabına alacak kaydedilen tutar bu hesaba borç yazılarak 601 Yurtdışı satışlar hesabına alacak kaydedilecektir. Sonrasında ise 256 DiğerMaddi Duran Varlıklar hesabına borç yazılan tutar, ilgili ekipmanın daha önce ayrılmış amortısman tutarının borcu karşılığında mahsuplaşarak kalan bakiye bu hesabın alacağı karşılığında 621 Satılan Ticari  Mallar Maliyeti hesabına borç yazılacaktır.

Not: Muhasebe işlemleri, kesin satış işleminin geçici ihracat tutarı üzerinden yapıldığı var sayılarak yapılmıştır.

Soru: 33- Geçici İhracat İle Yurtdışına Gönderilen Ekipman Yurtdışında Kiralanmasından Dolayı Elde Edilen Hasılat Nasıl Kayda Alınacaktır?

Yanıt: Geçici ihracat işlemi için 19’uncu sorunun yanıtındaki gibi muhasebe kaydı yapılacaktır. Tahsil edilecek kira bedeli için ise KDV’siz hizmet ihracatı faturası düzenlenecek ve fatura tutarı 601 Yurtdışı  Satışlar…Hizmet İhracatı hesabın alacağı karşılığında 120… Yurtdışından alacaklar hesabına borç yazılacaktır. Kira bedeli tahsil edilene kadar ilgili alacak hesabına kur farkı işleyeceği tabiidir.

Muhasebeleştirme: 120…Yurt Dışı Alıcılarıhesabının borcu karşılığında, 601… Yurt Dışı Hizmet Satışları hesabına alaçak kaydedileçektir.

Soru: 34– Geçici ithalat ve geçici ihracat işlemleri Form BS de gösterilecek midir?

Yanıt: Geçici ihracat işlemleri Form Bs de bildirilecektir. Geçici ihracat yapılan ekipmanların yurtdışına çıkışının yapılabilmesi için Gümrük Beyannameleri ekine “fatura” konulmak zorunluluğu vardır. Bu nedenle kesilen fatura bilgileri Bs formuna işlenmesi gerekmektedir.

III.SONUÇ

Yazımın giriş bölümünde belirttiğim üzere Ülke ekonomisinin gelişmesinin ve globalleşmesinin en önemli göstergesi ‘İhracatın’ gelişmesidir. Her geçen yıl artan ihracat gelirlerimizin içerisinde, belli ölçüde ‘Geçici ihracat’ gelirleri de bulunmaktadır.

Geçici ihracatları genellikle, Türkiye’de yerleşik kurumlardan yurtdışında iş yapan, yurtdışı müteahhitlik firmaları yapmaktadır.

Geçici ihracat konusunda son zamanlarda tarafıma çok sık sorular gelmektedir. Konuyu ayrıntıları ile meslektaşlarım ile paylaşmak istedim.

Ekler:

EROL SÖNMEZOCAK

Kaynak, https://www.erolsonmezocak.com.tr/Makaleler/20180827044735.pdf

Kaynak, https://ekovergi.com/soru-yanitlarla-gecici-ihracat-ve-muhasebe-islemleri/