İşçiler ile üretim araçlarını bir araya getiren işyeri ortamı, işçiler açısından çok sayıda riski de barındırıyor. Bazı sektörler çok daha riskli ya da tehlikeli olarak tanımlanıyor. Ağır ve tehlikeli çalışma koşullarının söz konusu olduğu söz konusu sektörlerde var olan riskler önlenemediğinde ise iş kazaları yaşanabiliyor ve ne yazık ki ölüm ya da yaralanmalar ortaya çıkabiliyor.
İş kazası yaşanması durumunda Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından sigortalılara ve geride kalanlara sağlanan bazı yardımlar bulunuyor. Ancak bu yardımların sağlanması için meydana gelen olayın öncelikle SGK tarafından iş kazası olarak tanımlanması gerekiyor.
İş kazası nedir?
SGK, iş kazasını sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, işveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, emziren kadın sigortalının çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda veya işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hâle getiren olay olarak tanımlıyor.
Örneğin; şantiyede çalışan bir işçinin kafasına inşaat malzemelerinden birinin düşmesi ve işçinin bu olaya bağlı olarak sonradan geçirdiği beyin kanaması nedeniyle hayatını kaybetmesi de ölümlü iş kazası olarak değerlendiriliyor.
Hangi yardımlar sağlanır?
SGK iş kazası geçiren sigortalıya kaza sonrasındaki duruma göre çeşitli yardımlar yapıyor. İlk olarak, iş kazası sonrası hastaneye gidip rapor alan sigortalıya geçici iş göremezlik ödeneği ödeniyor. Örneğin, işyerinde işini yaptığı sırada kayıp düşen ve ayağı kırılan sigortalı hastaneden 15 günlük rapor alırsa, SGK 15 gün için sigortalıya geçici iş göremezlik ödeneği ödüyor.
SGK hastalık sigortası çerçevesinde istirahat raporu alan sigortalılara üçüncü günden itibaren geçici iş göremezlik ödeneği öderken iş kazası halinde durum farklı. Bu bakımdan, iş kazası sonucu istirahat raporu alan sigortalıya raporun ilk gününden itibaren geçici iş göremezlik ödeneği ödeniyor. Ayrıca, sigortalının geçirdiği iş kazası sonrası meslekte kazanma gücünü en az yüzde 10 oranında kaybettiğini sağlık kurulu raporu ile belgelemesi halinde, sigortalı SGK’dan sürekli iş göremezlik geliri alabiliyor.
Geride kalanların durumu ne olacak?
İş kazası sonucunda işçinin ölümü halinde, SGK cenazeyi kaldıran kişilere cenaze ödeneği ödüyor. Cenaze ödeneği sigortalının sırasıyla eşine, yoksa çocuklarına, o da yoksa anne ve babasına, o da yoksa kardeşlerine veriliyor.
Ayrıca, geçirdiği iş kazası nedeniyle sigortalı eğer hayatını kaybederse, geride kalan hak sahiplerine ölüm geliri de bağlanıyor.
SGK, ölüm sigortası kapsamında geride kalan hak sahiplerine aylık bağlamak için ölen sigortalının belirli bir süre prim ödemiş olması koşulunu arıyor. Ancak iş kazası sonrası ölümlerde, geride kalan hak sahiplerine aylık bağlanabilmesi için ölen sigortalının bir gün bile sigortasının olması yeterli.
Ya trafik kazasına karışırsa?
SGK sigortalının görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda geçirdiği kazayı da iş kazası olarak kabul ediyor.
Bununla birlikte, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş geliş sırasında yaşanan kazalar da iş kazasıdır. Örneğin, işveren sigortalıya araç tahsis etmişse, sigortalının bu araçla işe gidiş geliş sırasında yaptığı trafik kazası iş kazası sayılıyor. Buna karşılık, sigortalı kendi arabasıyla işe gelip gidiyorsa bu gidiş geliş esnasında yaşanan kaza iş kazası olarak değerlendirilmiyor.
İşveren eğer işçisini işi dışında bir görevle bir yere göndermişse, bu sürede yaşanan kaza da iş kazası olarak değerlendirilir. Örneğin, işveren sigortalıyı elektrik faturasını ödemek üzere bankaya göndermiş ve bu sırada sigortalıya araba çarpmışsa, söz konusu durum da iş kazası sayılıyor. Cem Kılıç
