ÇALIŞAN; eğer kendi isteğiyle işten ayrıldıysa-istifa ettiyse, çıkış işlemi SGK’ya 3 numaralı kodla bildiriliyor. Çalışanın işine işverenin isteğiyle son verilmişse çıkış işlemi SGK’ya 4 numaralı kodla bildiriliyor. Kritik konu da şu; istifa edenler (3 no.lu kod) işsizlik maaşı alamazken, işten çıkartılanlar (4 no.lu kod) işsizlik maaşına hak kazanıyorlar.
Son günlerde bu yönde çokça duyum alıyoruz... Gerçekte istifa ederek işten ayrılan çalışan için, SGK’ya yapılan bildirimde sanki ‘işverenin kendisi işten çıkartmış gibi’ beyan edildiği vakalar tespit edilmiş.
Bu usulsüz işlemler hakkında hali hazırda incelemeler de yapılıyor. 3 no.lu kod yerine, 4 no lu kodla bildirimde bulunulurken belli ki çalışanın–hak etmediği halde- işsizlik maaşından faydalanması amaçlanmış.
İşten ayrılan çalışanlarını, gerekçeleri ile SGK’ya bildirmekle yükümlü olan işverenler için çok önemli bir risk bu... Gerçekte olmayan durumu varmış gibi beyan etmenin hem para cezası riski var, hem de savcılığa çağrılma riski var...
İşsizlik sigortasından yararlanabilmek için en temel şart; çalışanın kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalması, işveren tarafından iş akdinin sonlanmış olması... Çalışanın haklı nedeni (sağlık, ücretin eksik ödenmesi vb...) olarak istifa etmesi durumunda işsizlik maaşı almasının önünde bir engel olmadığını da ayrıca belirtelim.
İKİ TARAF İÇİN SÜREÇ
Çalışanın işten çıkarıldığı tarihi takip eden 10 gün içinde, SGK’ya sigortalı işten ayrılış bildirgesinin işveren tarafından iletilmesi gerekiyor. Ay içinde işten ayrılan çalışan için, işten çıkış tarihi sisteme girildikten sonra işten ayrılma nedeninin de aylık prim ve hizmet belgesine kaydedilmesi gerekiyor. Hak edilmediği halde işsizlik ödeneği ödenmesine neden olan işveren, bu usulsüz işlemden sorumlu tutuluyor.
Kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalan çalışanın, iş akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde, en yakın İŞKUR birimine şahsen ya da elektronik ortamda başvurması gerekiyor.
İşine son verilen çalışanın işsizlik maaşı alabilmesi için,
- İşten ayrılmadan önceki son 120 gün hizmet sözleşmesine tabi olması,
- İş sözleşmesinin feshinden önceki son üç yıl içinde en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası priminin ödenmiş olması da, gerekiyor.
İŞSİZLİK MAAŞI TUTARI
Günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık ücreti (prime esas kazançları) dikkate alınarak hesaplanıyor. Çalışana günlük ortalama brüt kazancının yüzde kırkı kadar ödenek veriliyor. Hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, her durumda aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde seksenini geçemiyor. Yani işsizlik ödeneğine hak kazanan kişilere; 2019 yılı için en fazla aylık 2.046,72 TL işsizlik maaşı ödenebiliyor. (2019 asgari ücreti, 2.558,40 TL’nin yüzde 80’i: 2.046,72 TL) Ahmet Karabıyık
