1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 55/3 üncü maddesine göre, çalışma konusu, ortak sayısı ve ciro gibi kıstaslara göre belirlenen kooperatiflerin yönetim kurulu üyeleri ve yedeklerinin ve yine aynı Kanunun 65/3 üncü maddesine göre denetleme organı üyeleri ve yedeklerinin, seçilmelerini takiben en geç dokuz ay içinde kooperatifçilik eğitim programını tamamlamaları şarttır.
Eğitim zorunluluğu getirilen diğer kooperatifler ise 1581 sayılı Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birlikleri Kanununa ve 4572 sayılı Tarım Satış Kooperatif ve Birlikleri Hakkında Kanuna tabi kooperatiflerdir. Bu kooperatiflerin organ üyelerinin de eğitim alma şartı bulunmaktadır.
1163 sayılı Kooperatifler Kanunu çatı Kanun olduğu için değerlendirmelerimiz de bu Kanun üzerinden yapılmıştır.
1163 sayılı Kanunun “B)Yönetim kurulu, I-Ödev ve üye sayısı” başlıklı 55 inci maddesinin 3 üncü fıkrasında “Çalışma konusu, ortak sayısı ve ciro gibi kıstaslara göre belirlenen kooperatiflerin yönetim kurulu üyeleri ve yedeklerinin, seçilmelerini takiben en geç dokuz ay içinde kooperatifçilik eğitim programını tamamlamaları şarttır. Eğitim programına ilişkin usul ve esaslar ile buna tabi olacak kooperatifler ilgili bakanlıkların görüşü alınarak Ticaret Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikle belirlenir.” denilmiş, aynı Kanunun “C)Denetçiler, I-Seçilmeleri” başlıklı 65 inci maddesinin 3 üncü fıkrasında da aynı yönde değişiklik yapılmıştır.
Kanun değişikliği, yönetim kurulu üyelerinin seçilme şartlarının düzenlendiği 56 ncı maddesinde değil, “I-Ödev ve üye sayısı” başlıklı 55 inci maddesinin 3 üncü fıkrasında yapılmıştır. Bu nedenle yönetim kurulu üyeliğine seçilebilmek için kooperatifçilik eğitim şartı bulunmayıp, anılan organlara seçilerek göreve başlanması halinde bu eğitimin alınması bir sorumluluk olarak belirlenmiştir. Buna göre organ üyeliğine seçilmek için değil ancak üyeliğin devam ettirilebilmesi için kooperatifçilik eğitimi alınması zorunluluk(ödev) haline gelmiştir.
Eğitim programına ilişkin usul ve esaslar ile buna tabi olacak kooperatifler ilgili bakanlıkların görüşü alınarak Ticaret Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikle belirlenecektir.
Bu çerçevede kooperatifçilik eğitimi konusunda süreci düzenlemek üzere 14.01.2022 tarihli Resmi Gazete’de “Kooperatifçilik Eğitimi Yönetmeliği” yayımlanmıştır.
Yönetmeliğe göre Kooperatifçilik eğitimi, “1163 sayılı Kanunun 55 inci ve 65 inci maddelerinin üçüncü fıkraları; 1581 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin birinci fıkrası ve 4572 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca bu Yönetmelikle çalışma konusu, ortak sayısı ve ciro gibi kıstaslara göre belirlenen kooperatif ve üst kuruluşlarının yönetim ve denetim kurulu asıl ve yedek üyesi olmak için alınması gereken eğitimi,” şeklinde tanımlanmıştır.
Anılan Yönetmeliğin 5 inci maddesine göre “Üyeleri eğitim şartına tabi kooperatifler”
“Aşağıdaki şartlardan birini sağlayan faal kooperatiflerin üyeleri eğitim şartına tabidir:
a) Esnaf ve sanatkârlar kredi ve kefalet, tarım satış, tarım kredi ve pancar ekicileri kooperatifleri,
b) İnşaat ruhsatı alınmış ve ortak sayısı 50 veya daha fazla olan yapı, turizm geliştirme ve gayrimenkul işletme konularında faaliyet gösteren kooperatifler,
c) Ortak sayısı 50 veya daha fazla olan taşıma konularında faaliyet gösteren kooperatifler,
ç) Faaliyet konusuna bakılmaksızın 20 milyon Türk lirası ve üstü net satış hasılatı olan kooperatifler,
d) Faaliyet konusuna bakılmaksızın 1.000 ve daha fazla ortağı bulunan kooperatifler.
(2) Birinci fıkranın (b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde yer alan kriterler için, seçimin yapıldığı genel kurul toplantı tarihi esas alınır.”
şeklinde belirlenmiştir.
Yukarıda belirtilen kooperatiflerin organ üyelerinin, seçilmelerini takiben en geç 9 ay içinde, kooperatifçilik eğitimini tamamlamaları şarttır. Kooperatifçilik eğitimi ücreti ilke olarak eğitim alan kişiler tarafından ödenecektir. Ancak organ üyeleri eğitim için ödedikleri ücreti genel kurul kararı alınması şartıyla kooperatiften alabileceklerdir.
Söz konusu Yönetmeliğin yayımlandığı tarihe kadar Bakanlıkça yürütülen Kooperatifçilik E-Sertifika Programını (KOOP-ES) tamamlayarak sertifika alanlar, kooperatifçilik eğitiminden bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden itibaren(14.01.2022) 8 yıl süreyle muaftır. Bu sürenin sonunda sertifika alanların yenileme eğitimine katılımı zorunludur.
Kooperatifçilik eğitimi katılım belgesinin geçerlilik süresi 8 yıl olup bu sürenin sonunda kooperatiflerde üye olarak görev yapmak isteyenlerin 9 ay içerisinde Bakanlık tarafından belirlenecek konularda 10 saatten az olmamak üzere yenileme eğitimi alarak katılım belgelerini yenilemeleri şarttır. Yenileme eğitimi sonucunda alınan katılım belgelerinin süresi de 8 yıldır.
Yönetmeliğin geçici 1 inci maddesine göre, Kanunun 55 inci ve 65 inci maddelerinin üçüncü fıkralarının yürürlüğe girdiği tarihte görev süresi devam eden üyelerde, yapılacak ilk seçimlere kadar kooperatifçilik eğitim şartı aranmayacaktır. Öte yandan, Kanunun 55 inci ve 65 inci maddelerinin üçüncü fıkralarında yer alan 9 aylık süre 31.12.2022 tarihine kadar seçilecek yönetim kurulu üyeleri ve denetçiler için bu tarihten itibaren başlayacaktır.
Buna göre örneğin 30 Ekim 2022 tarihinde seçilen kooperatif organ üyesiyle 31 Aralık 2022 tarihinde seçilenler arasında fark olmayıp 9 aylık süre her ikisi için de 31.12.2022 tarihinden itibaren başlayacaktır.
31.12.2022 tarihinden sonra örneğin 01.03.2023 tarihinde seçilen organ üyeleri için de 9 aylık süre seçildikleri tarihten itibaren başlayacaktır.
Sonuç olarak 01.01.2023 tarihinden önce kooperatif organlarına seçilenler için 9 aylık sürenin 30.09.2023 tarihinde dolmuş olacağını hatırlatmak isteriz. Ümit IŞIK - Ticaret Başmüfettişi
