Zorunlu karşılık uygulamasında değişikliğe giden TCMB, bankaların TL cinsi zorunlu karşılığa tabi birçok yükümlülüğünde zorunlu karşılık oranını %2'ye düşürmeleri için gereken kredi büyüme oranı %10-%20 aralığından %5-%15 aralığına indirdi.

Merkez Bankası (TCMB) kredi büyümesini zorunlu karşılıklarla ilişkilendiren düzenlemede tüketici fiyat endeksinden (TÜFE) arındırılmış hesaplamaya geçerken, uzun vadeli ticari ve konut kredilerini teşvik edecek bir uygulama başlattı.

TCMB bankaların TL cinsi zorunlu karşılığa tabi pekçok yükümlülüğünde zorunlu karşılık oranını %2'ye düşürmeleri için gereken kredi büyüme oranı %10-%20 aralığından %5-%15 aralığına indirdi.

Ancak kredi büyümesi hesaplamasında enflasyonundan arındırma getirilirken, sistem iki yıl ve daha uzun vadeli ticari krediler ile beş yıl ve daha uzun vadeli konut kredilerinde artışı teşvik edecek şekilde değiştirildi.

Yapılan değişiklik ile kredi büyümesinde belirlenen eşiği aşan veya aşmak üzere olan kamu bankalarının daha yüksek zorunlu karşılık ayırmak zorunda kalmasının ve mali olarak dezavantaja düşmesinin önüne geçildi.

Oyak Yatırım tarafından bu sabah yayımlanan notta TCMB'nin zorunlu karşılık sistemindeki değişikliklere hakkında, "Referans kredi büyümesi değerlerinde yapılan değişiklikler kamu bankalarının %10 zorunlu karşılık faiz getirisinden ve daha düşük zorunlu karşılık oranlarından faydalanmaya devam etmesini sağlayacak" denildi. Notta, kamu bankalarından Halkbank ve Vakıfbank'ın bir önceki düzenlemede belirlenen eşikleri Eylül ayı sonuyla geçmiş veya geçmek üzere olduğuna dikkat çekildi.

TCMB: Üretim ve yatırım kredileri teşvik edilecek 

Resmi gazetede bugün yer alan değişikliklerin ardından TCMB'nin yaptığı açıklamada, "Böylece, üretim ve yatırımla ilişkisi kuvvetli olan uzun vadeli ticari krediler ile ithalatla ilişkisi zayıf olan uzun vadeli konut kredileri teşvik edilecektir" denildi.

Eski uygulamada yıllık kredi büyüme oranları, TL nakdi kredilerin nominal değerleri üzerinden hesaplanmaktaydı. Yeni uygulamada ise yıllık kredi büyüme oranları, TL nakdi kredilerin TÜFE ile düzeltilmiş üçer aylık stok değerlerinin ortalamalar dikkate alınarak hesaplanacak.

Yeni sistemde yıllık reel kredi büyümesi %15'in üzerinde olan bankaların uzun vadeli ticari ve konut kredilerinde büyümeyi sürdürebilmeleri için, kısa vadeli ticari ve konut kredilerindeki büyüme toplam reel kredi büyümesinden düşülüyor.

Kredi büyümesi %15'in altındaki bankaların ise 5 yıldan uzun konut kredileri hariç bireysel kredilerdeki reel değişimlerin %50'si büyüme hesabına katılıyor. Böylece, bankalar alt eşik değeri geçmek için de iki yıl ve daha uzun vadeli ticari krediler ile beş yıl ve daha uzun konut kredilerinde büyümeye teşvik ediliyor.

TCMB açıklamasında değişikliklere ilişkin, "Ekonomideki dengelenme sürecinin bu aşamasında, kredi arzının tüketimden ziyade, üretim odaklı sektörlere yönlendirilmesini teşvik ederek finansal istikrarı destekleyecek ve bant genişliğini güncelleme ihtiyacını azaltacak bir zorunlu karşılık uygulamasının yararlı olacağı düşünülmektedir" denildi.

Bankaların maliyetlerini artıran ve kârlarını düşüren zorunlu karşılıklar ağırlıklı olarak mevduatlardan alınıyor. Bankacılık sisteminde toplam mevduatın neredeyse tamamını oluşturan 1 yıla kadar vadeli TL mevduatlar için %7 veya %4 zorunlu karşılık tutulması isteniyor.

Tebliğde %5-%15 kredi büyüme oranını sağlayan bankalar için bu oran zorunlu karşılığa tabi çoğu yükümlülük için %2'ye indiriliyor.

09 Aralık 2019 Tarihli Resmi Gazete

Sayı: 30973

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasından:

MADDE 1 – 25/12/2013 tarihli ve 28862 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ (Sayı: 2013/15)’in 10/A maddesinin birinci, ikinci ve dördüncü fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“(1) Bankaların tabi oldukları muhasebe standartları ve kayıt düzeni esas alınarak, dövize endeksli krediler ile mali kuruluşlara kullandırılan krediler hariç Türk lirası cinsi standart nitelikli ve yakın izlemedeki nakdi kredileri toplamı üzerinden Merkez Bankasınca belirlenen usul ve esaslara göre Tüketici Fiyat Endeksiyle düzeltilmiş üç aylık ortalama değerler kullanılarak bankalarca hesaplanacak;

a) Yıllık kredi büyüme oranı yüzde 15,00’in üzerinde olup, 5 yıl ve daha uzun vadeli konut kredilerindeki ve tüketici kredileri ile bireysel kredi kartları harici 2 yıldan uzun vadeli kredilerdeki yıllık değişimin tamamı büyüme oranının pay kısmından düşülerek hesaplanacak uyarlanmış yıllık kredi büyüme oranı yüzde 15,00’ten(15,00 dâhil) küçük olan bankaların ve

b) Yıllık kredi büyüme oranı yüzde 15,00’in(15,00 dâhil) altında olup, 5 yıl ve daha uzun vadeli konut kredileri harici tüketici kredilerindeki ve bireysel kredi kartlarındaki yıllık değişimin yüzde 50’si büyüme oranının pay kısmından düşülerek hesaplanacak uyarlanmış yıllık kredi büyüme oranı yüzde 5,00’ten(5,00 dâhil) büyük olan bankaların

Türk lirası zorunlu karşılık oranları, 1 yıl ve 1 yıldan uzun vadeli mevduat/katılım fonu (yurt dışı bankalar mevduatı/katılım fonu hariç) ve 3 yıldan uzun vadeli diğer yükümlülükler (yurt dışı bankalar mevduatı/katılım fonu dâhil) hariç tüm vade dilimlerinde yüzde 2 olarak uygulanır.

(2) Kredi büyüme oranları bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen koşulları sağlayan bankalara, hesaplama dönemini izleyen ilk zorunlu karşılık tesis döneminden başlamak üzere altı zorunlu karşılık tesis dönemi boyunca birinci fıkrada belirlenen zorunlu karşılık oranları uygulanır. Altı zorunlu karşılık tesis dönemi içerisinde birinci fıkrada belirtilen zorunlu karşılık oranlarının değişmesi durumunda kalan tesis dönemlerinde belirlenen yeni oranlar uygulanır.”

“(4) Bankalar birinci fıkrada belirtilen kredi büyüme oranları ve bu oranlara ilişkin verileri, hesaplama dönemine ait zorunlu karşılık yükümlülük bildirim cetvelinin gönderim süresi bitimine kadar Merkez Bankasına bildirir.”

MADDE 2 – Aynı Tebliğe aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.

“Kredi büyümesine göre farklılaşma uygulamasında geçiş dönemi

GEÇİCİ MADDE 7 – (1) 20/8/2019 tarihli ve 30864 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ (Sayı: 2013/15)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sayı: 2019/15)”e göre 29/11/2019 (dahil) yükümlülük hesaplama tarihine kadar kredi büyüme oranı yüzde 10,00 ile yüzde 20,00 aralığına girmiş olan bankalara bu aralığa girdikleri tarihe ilişkin tesis döneminden itibaren altı dönem boyunca 10/A maddesinin birinci fıkrasında belirtilen koşulları sağlayan bankalar için geçerli olan zorunlu karşılık oranları uygulanır.”

MADDE 3 – Bu Tebliğ 29/11/2019 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 4 – Bu Tebliğ hükümlerini Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı yürütür.