Hasılat esaslı vergilendirme yönteminde ödenecek KDV’nin hesaplanmasında; elde edilen hasılat ve bu hasılat üzerinden hesaplanan KDV esas alınmakta, mal ve hizmet alımı ve giderler nedeniyle yüklenilen KDV dikkate alınmamaktadır. Bu yönüyle yöntem hizmet sektöründe faaliyet gösteren işletmeler ve serbest meslek erbabı için daha uygulanabilir ve tercih edilir mahiyettedir. Zira söz konusu mükelleflerde mal ve hizmet alımı ve giderler nedeniyle yüklenilen KDV alım-satım veya imalat yapan mükelleflere göre tutar olarak daha azdır.
Diğer taraftan yöntemin tercih edilmesi, kapsama alınacak sektör ve meslek grupları ile bunlar için belirlenecek oranlara bağlı bulunmaktadır. Zira yöntemin tercih edilmesinin uygulamayı daha basitleştirmesi yanında, mevcut yöntemle ödenecek KDV’ye göre vergi avantajı sağlamasına bağlı olduğu açıktır. Bu hususun sağlanması ise hizmet sektöründe faaliyet gösteren mükellefler ve serbest meslek erbabı için daha kolaydır. Zira alım-satım yapan ve imalatçı işletmelerde mal ve hizmet alımı ve giderler nedeniyle yüklenilen KDV tutarı hasılat esaslı vergilendirme yönteminin avantajını azaltmaktadır.
Hasılat esaslı vergilendirme yönteminde sadece mükellefin elde ettiği hasılat tutarından hareket edilmekte ve ödenecek KDV’nin gelir veya kurumlar vergisi yönünden elde edilen kazançla herhangi bir bağı bulunmamaktadır. Genelde dönem faaliyet sonucu zarar olan bir mükellefin bu dönemde yüklenilen KDV’si, hesaplanan KDV’den daha fazladır ve ödenecek KDV’si olmaz. Yeni yöntemi seçen ve zarar eden bir mükellef KDV ödeyeceği halde, zarar eden ve mevcut usulde kalan bir mükellef KDV ödemeyecektir. Ayrıca yeni yöntemde hesaplanan KDV üzerinden de vergi hesaplanacak olması, belli bir tutarda vergi mükerrerliği olacağını göstermektedir.
Hasılat esaslı vergilendirme yönteminin belge düzeninin daha sağlıklı olmasına katkı sağlaması, hesaplanan KDV’si yüklenilen KDV’den daha fazla olan mükelleflerde ödenecek vergiyi azaltmak amacıyla sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanılmasını önlediği ölçüde söz konusu olacaktır. Bu nedenle yöntemin tercih edilmesi ve beklenen faydayı sağlaması, büyük ölçüde kapsama alınacak mükellefler ve uygulanacak oranların belirlenmesine bağlıdır.
Yeni vergilendirme yöntemi hasılatı esas aldığından, satışa ilişkin belge düzenlenmeyerek hasılatın gizlenmesi halinde beklenen fayda tam olarak sağlanamayacaktır. Bu nedenle hasılatın gizlenmesini önleyecek otokontrol yöntemlerine de ihtiyaç bulunmaktadır.
Yöntemi tercih edenler dönem içinde yüklenilen vergileri işlemin mahiyetine göre gider veya maliyet olarak dikkate alacaktır. Örneğin amortismana tabi iktisadi kıymet alımı nedeniyle yüklenilen KDV’nin iktisadi kıymetin maliyetine dahil edilmesi söz konusu olursa, yüklenilen KDV amortisman yoluyla gider yazılabilecek, bu durum kazanç vergisi matrahını artıracağından yöntem tercihini olumsuz etkileyebilecektir.
Ayrıca yeni 38. maddenin uygulanmasına yönelik bazı belirsizliklerde söz konusudur. Örneğin mevcut vergilendirme yönteminden yeni yönteme geçecek mükelleflerin beyannamelerinde devreden KDV olması halinde bu tutarın nasıl bir işleme tabi olacağı konusunda açıklık yoktur. Bu durum uygulama başladıktan bir süre sonra mevcut yöntemden yeni yönteme geçecek bütün mükellefler için söz konusu olabilecektir. Ancak yeni yöntemde yüklenilen KDV gider yazılacağı için, yeni yöntemden mevcut yönteme geçişte devreden KDV olmayacaktır.
KDVK’ya yeni eklenen 38. maddede Maliye Bakanlığı maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkili kılınmıştır. Maliye Bakanlığı muhtemelen genel tebliğ bazında yapacağı açıklamalarla söz konusu usul ve esasları belirleyecektir. Mehmet Emin AKYOL* Yaklaşım / Eylül 2018 / Sayı: 309
