Borca batmak, bir ticari işletmenin varlıklarının borçlarını karşılayamaması durumunu ifade eder.

    6102 sayılı TTK’ nın 376 maddesinde borca batıklık «şirket aktiflerinin maliyet bedeli ile değil, olası satış değerleri (gerçek değerleri) ile değerlemeye tabi tutulsalar bile alacaklıların alacaklarını alamamaları yani şirketin borç ve taahhütlerini karşılayamaması” şeklinde açıklanmıştır.

Sermaye ve Yedek Akçenin yarısının kaybedilmesi:

   6102 sayılı TTK’ nın 376/1 maddesinde Sermaye ve Yedek Akçenin yarısının kaybedilmesi “Son yıllık bilançodan, sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının yarısının zarar sebebiyle karşılıksız kaldığı anlaşılırsa, yönetim kurulu, genel kurulu hemen toplantıya çağırır ve bu genel kurula uygun gördüğü iyileştirici önlemleri sunar.” şeklinde açıklanmıştır.

   Yönetim kurulu faaliyet raporunda iyileştirici önlemleri detaylı olarak göstermelidir. Gerekirse zararın kısmen veya tamamen ortaklarca kapatılması veya sermaye artırımına gidilmesi ya da zarar eden işletmelerin kapatılması, yeni üretim yöntemlerinin uygulanması, âtıl varlıkların elden çıkarılması gibi somut bir projeleri ortaya koymalıdır.

Sermaye ve Yedek Akçenin 2/3 sini kaybedilmesi:

   6102 sayılı TTK’ nın 376/2 maddesinde Sermaye ve Yedek Akçenin 2/3 sini kaybedilmesini “Son yıllık bilançoya göre, sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının üçte ikisinin zarar sebebiyle karşılıksız kaldığı anlaşıldığı takdirde, derhâl toplantıya çağrılan genel kurul, sermayenin üçte biri ile yetinme veya sermayenin tamamlanmasına karar vermediği takdirde şirket kendiliğinden sona erer.” Şeklinde açıklanmıştır.

Önlem olarak Genel kurulun toplantıya çağrılması ve mevcut sermaye ile yetinilmesi veya sermayenin tamamlanması.

Borca batıklık şüphesinin bulunması ve Ara Bilanço Çıkarılması:

İşletmenin finansal durumunun kötüye gittiği, borca batık durumunun söz konusu olması halinde derhal bir bilanço veya ara bilanço çıkarılması gerekir.

  6102 sayılı TTK’nun 376/3’ncü maddesinde “yönetim kurulunca bilançonun veya ara bilançonun hem işletmenin devamlılığı esasına göre hem de muhtemel satış fiyatları üzerinden” çıkarılması gerektiği belirtilmiştir.

Buna göre iki farklı ara bilanço çıkarılacaktır

1-İşletmenin devamlılığı esasına göre çıkarılacak bilanço yürürlükteki muhasebe mevzuatına göre çıkartılır.

2-Satış fiyatı (rayiç değer) esasına göre bilanço, Varlıkların satış fiyatına göre belirlenmesinden maksadın, varlıkların rayiç değer veya gerçeğe uygun değer esasına göre değerlenmesini ifade etmektedir. Tasfiye bilançosudur.

Borca Batıklıktan Çıkış Yolları:

Rayiç değer esasına göre çıkartılan bilançonun işletmenin borca batık olduğunu göstermesi halinde, borca batık olan şirketin önünde dört yol vardır.

1) Sermaye açığının ortaklarca kapatılması,

2) Sermaye artırımı,

3) İflasın ertelenmesinin istenmesi,

4) İşletmenin iflasının istenmesi

 Sermayenin Tamamlama fonu oluşturulmalı ve Zararın Kapatılması

• “Bilanço zararının kapatılması için yükümlülük ve ikincil yükümlülük koyan kararların” sermayenin tümünü oluşturan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin oybirliği ile alınır. (TTK, Md:421/1-a) 
• Şirket ortaklarının tümünün karar vermesi halinde şirketin zararları ortaklar tarafından kapatılır. Bu ek yükümlülük ne sermaye konulması ne de şirkete borç verilmesi niteliğindedir. Yapılacak ödeme karşılıksızdır.
• Oy birliği sağlanamadığı takdirde ortaklardan bir veya birkaçı tek taraflı olarak şirketten olan alacağından vazgeçebilir veya şirket zararını kısman veya tamamen kapatabilir.
• Uygulamada ortaklarca tamamlanacak tutara “sermaye tamamlama fonu” adı verilmektedir.

Muhasebe Uygulama

……………………………………../…………………………………….

   102- Bankalar Hesabı              xxx

               580-Geçmiş Yıllar Zararlar/Dönem Zararı xxx

   ___________________ / __________________________

    Söz konusu ödemenin sermaye artırımı şeklinde yapılması halinde kayıt aşağıdaki gibi olacaktır

-----------------------------------------/ ----------------------------------------------------------

   501-Sermaye Taahhüt Hesabı xxx

              500- Sermaye Hesabı                   xxx

    102- Bankalar                        xxx

             501- Sermaye Taahhüt Hesabı      xxx

____________________________/____________________

   İştiraklerdeki Sermayenin Kaybedilmesi

   Ana şirket tarafından iştiraklerde meydana gelen sermaye kaybı aşağıdaki gibi kaydedilir.

___________________/ ______________

          242/245-İştirakler/Bağlı Ortaklıklar H. xxx

                      102- Bankalar Hesabı                xxx

…………………………………………………………

1. Sermaye Artırımı

6102 sayılı Kanunun 377’nci maddesinde, “yönetim kurulu veya herhangi bir alacaklı yeni nakit sermaye konulması dâhil nesnel ve gerçek kaynakları ve önlemleri gösteren bir iyileştirme projesini mahkemeye sunarak iflasın ertelenmesini isteyebileceği, bu hâlde İcra ve İflas Kanununun 179 ilâ 179/b maddeleri uygulanacağı” hükme bağlanmıştır.

Esas sözleşmede aksine hüküm yoksa sermaye artırımı için toplantı ve karar nisabı, şirket sermayesinin en az yarısının temsil edildiği genel kurulda toplantıda mevcut bulunan oyların çoğunluğu ile alınır. İlk toplantıda toplantı nisabının sağlanamaması halinde en geç bir ay içinde ikinci toplantı yapılabilir. İkinci toplantı nisabı şirket sermayesinin 1/3’üdür. (TTK, Md.421

1. Ticaret Mahkemesinden İflasın Ertelenmesinin İstenmesi
2.  Konkordato İstenmesi

  6102 sayılı Kanunun 377’nci maddesinde, “yönetim kurulu veya herhangi bir alacaklı yeni nakit sermaye konulması dâhil nesnel ve gerçek kaynakları ve önlemleri gösteren bir iyileştirme projesini mahkemeye sunarak iflasın ertelenmesini isteyebileceği, bu hâlde İcra ve İflas Kanununun 179 ilâ 179/b maddelerinin uygulanacağı» belirtilmiştir.

1. İşletmenin İflasının İstenmesi

Bir şirketin borca batıklıktan çıkarılamaması halinde önünde yapılabilecek iki yol vardır.

1) Ticaret mahkemesinden iflasın istenmesi

2) Konkordato istenmesi

İflas Koşulları Oluştuğu Halde Şirketin İflasının İstenmemesi ve Ceza Uygulanması

Borca batık bir şirketin bu durumunu yetkili asliye ticaret mahkemesine bildirilmeyen yönetim kurulu üyeleri hakkında TTK’nda herhangi bir cezai yaptırım öngörülmemiştir. 

İcra İflas Kanununun 345/a maddesine göre, “idare ve temsil ile görevlendirilmiş kimseler ile tasfiye memurlarının”, 179'uncu maddeye göre borca batık hale gelen şirketin iflasını istemeyenler hakkında alacaklılardan birinin şikâyeti üzerine, on günden üç aya kadar hapis cezası uygulanacağı hükme bağlanmıştır.

 İ.İ. Kanunu hükmüne göre bildirim görevini yerine getirmeyen yönetim kurulu üyelerine ceza verilmesi alacaklılardan herhangi birinin şikayeti halinde mümkün olacaktır. Örneğin, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı müfettişlerinin böyle bir fiili tespit edip durumu mahkemeye bildirmesi halinde yönetim kurulu üyelerine ceza uygulanamayacaktır.

Şirketinin iflasını istememe suçu Türk Ceza Kanunu’nun 102/5 maddesi gereğince 2 yıllık zamanaşımına tabidir.

2. Konkordato

Konkordatonun kabulü halinde şirket iflastan kurtulur.

Konkordato, borçlunun alacaklılarının en az 2/3’ü ile yaptığı ve ticaret mahkemesinin tasdiki ile hüküm ifade eden bir anlaşmadır. Bu anlaşma ile alacaklılar borçluya karşı alacaklarının belirli bir yüzdesinden feragat ederler ve borçlu, borçlarının konkordatoda kabul edilen kısmını ödemekle borçlarının tamamından kurtulur. (İİK, Md.285)

Borçlu borçların en az yüzde ellisini ödemeyi taahhüt etmelidir. Konkordatonun kabulü halinde red oyu verenler yönünden de uyulması zorunludur.

Rehinli alacaklar, kamu alacaklıları ve imtiyazlı alacaklılar yönünden zorunlu değildir. İşçi alacakları imtiyazlı alacaklılardandır. Hasan SANCAK Yeminli Mali Müşavir Bağımsız Denetçi

https://www.linkedin.com/pulse/%25C5%259Firketlerde-borca-batmak-ve-caresi-hasan-sancak/

KAYNAKÇA          ;                                  

1. 6102 Sayılı TTK
2. İcra İflas Kanunu
3. YMM Sakıp Şeker