➡ 7456 Sayılı "6/2/2023 Tarihinde Meydana Gelen Depremlerin Yol Açtığı Ekonomik Kayıpların Telafisi İçin Ek Motorlu Taşıtlar Vergisi İhdası İle Bazı Kanunlarda Ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun" (7456 S.K.) 1. Maddesi ile getirilen ek motorlu taşıtlar vergisi (Ek MTV) yükümlülüğü daha önce yakın zamanda 4837 S.K. ile getirilmişti.
➡ Anayasa Mahkemesi söz konusu düzenlemeyi vergi yükünün dengeli, adil, ölçülü ve eşit dağılımını engelleyerek Anayasa'nın 73. maddesinde öngörülen vergilendirme ilkelerine aykırılık oluşturduğu; düzenleme ekonomik istikrarı sağlamak ve kamu borç stokunun azaltılmasını temin amacıyla getirilmiş olsa da, bunun olağanüstü koşulların zorunlu kıldığı haklı bir neden olarak kabulü mümkün görülmediği gerekçeleri ile; önce yürürlüğünü durdurdu, daha sonra hükmü kesin olarak iptal etti.
➡Akabinde o zamanki hükümet tarafından benzer bir Ek MTV düzenlemesi 4962 S.K. ile getirildi. Bu kez verginin adına “taşıt vergisi” denildi.
➡ Bu düzenleme de Anayasa Mahkemesine taşındı. Anayasa Mahkemesi, önceki iptal kararında olduğu gibi, bu düzenleme ile malî güç ilkesinin nazara alınmadığı ve olağanüstü bir durum da olmaksızın vergi yükü araç sahipleri aleyhine ağırlaştırıldığı gerekçeleri ile önce yürürlüğünü durdurdu, daha sonra hükmü kesin olarak iptal etti.
➡Anayasa Mahkemesinin mevzubahis iptal gerekçelerine bakıldığında, böyle bir verginin alınması Anayasayla güvence altına alınan vergi yükünün dengeli, adil, ölçülü ve eşit dağılımı ilkelerine aykırılık oluşturmaktadır. Yine “ekonomik istikrarı sağlamak “ve “kamu borç stokunu azaltılmak” gibi ekonomik gerekçeler böyle bir vergi alınmasını haklı kılmamaktadır.
➡7456 S.K. ile getirilen Ek MTV ile makro ekonomik gerekçelerden öte, 06.02.2023 tarihinde Kahramanmaraş merkezli olarak Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa’da meydana gelen depremlerin yol açtığı ekonomik kayıpların telafisi amaçlanmaktadır.
➡Öte yandan beklenmedik doğal felaketler, savaş ve seferberlik hali, siyasi, ekonomik ve sosyal krizler gibi toplumu temelden sarsabilecek olaylar nedeniyle, Anayasa ile de güvence altına alınan vergilendirme esaslarından farklı yeni mali yükümlülükler getiren düzenlemeler getirilmesi mümkündür.
➡7456 S.K. ile getirilen Ek MTV yükümlülüğü de, Anayasa tarafından güvence altına alınan vergi yükünün dengeli, adil, ölçülü ve eşit dağılımı ilkelerine aykırı olsa da, olağanüstü bir durum olan depremlerin yol açtığı ekonomik kayıpların telafisi için getirildiği dikkate alındığında,
✔Düzenlemenin (olası bir denetimde) Anayasa Mahkemesi tarafından İPTAL EDİLMEYECEĞİNİ düşünmekteyiz.?
4837 SAYILI KANUNLA GETİRİLEN EK MOTORLU TAŞITLAR VERGİSİ VE ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
Kanun No: 4837
Ek motorlu taşıtlar vergisi
MADDE 1. – 18.2.1963 tarihli ve 197 sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununun 5 ve 6 ncı maddelerinde yer alan (I), (II), (III) ve (IV) sayılı tarifelere göre vergiye tâbi olan ve bu Kanunun yayımlandığı tarihte ilgili sicilde kayıtlı bulunan taşıtlar, bir defaya mahsus olmak üzere 2003 yılı için tahakkuk ettirilen motorlu taşıtlar vergisi tutarı kadar, ek motorlu taşıtlar vergisine tâbidir.
Ek motorlu taşıtlar vergisi, bu Kanunun yayımı tarihinde tahakkuk etmiş ve tebliğ edilmiş sayılır.
Kanunun yayımı tarihinde 2003 yılı için adına motorlu taşıtlar vergisi tahakkuk etmiş olan gerçek ve tüzel kişilerden, bu taşıtlar dolayısıyla 2003 yılı için tahakkuk eden motorlu taşıtlar vergisi kadar ek motorlu taşıtlar vergisi alınır. Verginin birinci taksiti, bu Kanunun yayımını izleyen ayın sonuna kadar, ikinci taksiti ise 2003 yılının Ekim ayı sonuna kadar eşit taksitler halinde taşıtın kayıtlı olduğu yerin vergi dairesine ödenir.
Tahsil edilen vergiler üzerinden 2.2.1981 tarihli ve 2380 sayılı Kanun ile 27.6.1984 tarihli ve 3030 sayılı Kanuna göre mahallî idarelere pay verilmez.
Uygulanacak kanun hükümleri
MADDE 3. – Bu Kanunun 1 ve 2 nci maddesinde yer alan vergilerin tarh, tahakkuk ve tahsiline ilişkin olarak bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde, 197 sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu ile 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu hükümleri uygulanır.
Anayasa Mahkemesi’nin 23.7.2003 Günlü, Esas : 2003/48 Karar : 2003/76 Sayılı Kararı: (Resmi Gazete Tarih-Sayısı : 11.09.2004/25580)
4837 sayılı Yasa’nın iptali istenen 1. maddesiyle 197 sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’nun 5. ve 6. maddelerinde yer alan tarifelere göre, 2003 yılı için tahakkuk ettirilen motorlu taşıtlar vergisi tutarı kadar bu Kanun’un yayımlandığı tarihte sicilde kayıtlı bulunan taşıtlardan ek motorlu taşıtlar vergisi alınacağı öngörülmüştür.
İptali istenilen kuralları içeren Yasa’nın genel gerekçesinde, “2003 yılı ekonomik istikrarının gerçekleştirilmesi bakımından gayri safi millî hasılanın % 6,5’i seviyesinde öngörülmüş olan kamu sektörü faiz dışı fazla hedefine ulaşabilmek için ilave tedbir olarak gelir artırıcı politikaların uygulanmasına ihtiyaç duyulmaktadır.
Bu hedefin tutturulması konusundaki kararlılığın bir göstergesi olarak servet üzerinden bir defaya mahsus olmak üzere ek motorlu taşıtlar ve ek emlak vergisi alınması gereği doğmuştur.
Gelir artırıcı tedbirlerin uygulamasında, vergi yükünün adil bir şekilde dağılımının sağlanması önem taşımaktadır. Bu nedenle özellikle servet üzerinden alınan vergilere yönelik olarak düzenleme yapılması bir ihtiyaç olarak ortaya çıkmaktadır.
Ülkemizde son yıllarda dolaylı vergilerin yükü giderek artan bir seyir izlemiştir. 2003 yılında olduğu gibi orta vadede malî disiplini sağlamak ve kamu borç stokunun azalan seviyelerde sürdürülmesini temin etmek için, ek motorlu taşıtlar ve ek emlak vergisi uygulaması ile vergi yükünde dolaylı vergiler lehine olan trendin değiştirilmesine yönelik olarak bir düzenleme yapılmış olmaktadır. Böylece dolaylı-dolaysız vergi yükündeki olumsuzluğun iyileştirilmesine katkı sağlanması amaçlanmaktadır.”
denilmektedir.
Anayasa’nın 73. maddesinin birinci ve ikinci fıkralarında, “Herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, malî gücüne göre, vergi ödemekle yükümlüdür. Vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı, maliye politikasının sosyal amacıdır.” denilmektedir. Burada verginin malî güce göre alınması ve genelliği ilkeleriyle vergilendirmede eşitlik ve adaletin gerçekleştirilmesi amaçlanmıştır.
Ekonomi ve vergi hukuku alanında malî güce ilişkin göstergelerin gelir, sermaye ve harcamalar olduğu kabul edilmektedir. Malî güç, ödeme gücünün kaynağı, dayanağı, nedeni ve varlık koşuludur. Yasakoyucunun vergilendirmede, kişilerin sahip olduğu ekonomik değer ile malî güçlerini gözönünde bulundurması gerekir.
Vergide genellik ilkesi, herhangi bir ayırım yapılmaksızın malî gücü olan herkesin vergi yüküne katılmasını ve vergi ödemesini ifade eder. Malî güce göre vergilendirme, verginin, yükümlülerin ekonomik ve kişisel durumlarına göre alınmasıdır. Bu ilke, aynı zamanda vergide eşitlik ilkesinin uygulama aracı olup, malî gücü fazla olanın malî gücü az olana göre daha fazla vergi ödemesini gerektirir. Vergide eşitlik ilkesi ise malî gücü aynı olanlardan aynı, farklı olanlardan ise farklı oranda vergi alınması esasına dayanır. Diğer bir anlatımla, yükümlülerin genel vergi yüküne kendi ödeme güçlerine göre katılmalarıdır.
Hukuk devleti, tüm devlet organlarının eylem ve işlemleri hukuka uygun olan, yönetilenlere güçlü, etkin ve kapsamlı biçimde hukuksal güvencenin sağlandığı, temel hak ve özgürlüklerin güvence altına alındığı, hukukun evrensel kurallarına saygı gösterildiği ve adaletli bir hukuk düzeninin gerçekleştirildiği devlettir. Hukuk devletinin öğeleri arasında eşitlik ilkesi de vardır.
Yasa’nın iptali istenen 1. maddesiyle 2003 yılı içinde alınan motorlu taşıtlar vergisi aynı yıl içinde aynı miktarda ek vergi adı altında ikinci kez alınmaktadır. Oysa, 197 sayılı Yasa gereğince 2003 yılı için motorlu taşıtlar vergisinin Vergi Usul Kanunu’na göre yeniden değerleme oranı uygulanmak suretiyle zaten güncelleştirilerek alınmaktadır. Güncelleştirilen yeni miktar üzerinden 2003 yılında ikinci kez ek vergi tahakkuk ve tahsil edilmek suretiyle vergi yükü araç sahipleri aleyhine ağırlaştırılmakta, gelir ve kurumlar vergisi yükümlüleri gibi diğer vergi mükelleflerine de yansıtılmamaktadır. Bu durum, vergi yükünün dengeli, adil, ölçülü ve eşit dağılımını engelleyerek Anayasa’nın 73. maddesinde öngörülen vergilendirme ilkelerine aykırılık oluşturmaktadır.
Yasa’nın genel gerekçesinde, ekonomik istikrarı sağlamak ve kamu borç stokunun azaltılmasını temin amacıyla bu düzenlemenin yapıldığı açıklanmakta ise de bunun olağanüstü koşulların zorunlu kıldığı haklı bir neden olarak kabulü mümkün görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, Yasa’nın 1. maddesi Anayasa’nın 2. ve 73. maddelerine aykırıdır. İptali gerekir.
Konunun, Anayasa’nın 10. maddesi yönünden incelemesine gerek görülmemiştir.
