Menkul Satışlarda Türk Lirası Ödeme Yükümlüğüne Dair Soru ve Cevaplar

Menkul Satış Sözleşmelerinde TL cinsinden ödeme zorunluluğu hangi düzenleme ile getirilmiştir?

Bilindiği üzere, Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34) gereğince, Türkiye'de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri; taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür.

19 Nisan 2022 tarihli ve 31814 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)’de yapılan değişiklik ile (Tebliğ No: 2022-32/66), mezkur Tebliğin 8 inci maddesinin dokuzuncu fıkrasının sonuna “Ancak sözleşme konusu ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunludur.” cümlesi eklenmiştir.

Buna göre, Türkiye'de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri; taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkün iken; ancak sözleşme konusu ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunlu hale gelmiştir.

Menkul satış sözleşmelerine mal satışlarını da içerir mi?

Evet, Tebliğ’de geçen “menkul” ibaresi gayrimenkul tanımına girmeyen “her türlü mal ve eşyayı” kapsamaktadır.

Menkul satış sözleşmelerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak akdedilmesi serbest midir?

Evet, serbesttir. Döviz cinsinden menkul satış sözleşmesi yapılabilmesi imkanı değişmemiştir. Türk lirası yükümlülüğü bu sözleşmeler kapsamında ödemenin yerine getirilmesi ve kabul edilmesi için gereklidir.

Yazılı sözleşme olmadığı durumda, TL ödeme zorunluluğu var mıdır?

Tebliğde sözleşmelerin şekil şartlarına ilişkin kısıtlama bulunmamaktadır. Bu nedenle, sözleşme kurulması Borçlar Kanunu’nun genel hükümlerine tabi olup, yazılı olmayan sözleşmeler için de bu yükümlülük geçerlidir.

Menkul satış sözleşmeleri dışındaki sözleşme türleri için TL yükümlülüğünde değişiklik oldu mu?

Tebliğin 8’inci maddesinin diğer fıkralarında yer alan menkul satış sözleşmeleri dışındaki sözleşmelere ilişkin ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden kabul edilmesi ve yerine getirilmesine yönelik herhangi bir değişiklik yapılmamış olup, mevcut istisnalar halen geçerlidir.

Serbest bölgelerde faaliyet gösteren firmalar ile yapılan menkul satış sözleşmelerinde TL ödeme yükümlülüğü var mıdır?

3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu’nun 6 ncı maddesi gereğince serbest bölgelerde gümrük ve kambiyo mükellefiyetine dair mevzuat hükümleri uygulanmamaktadır. Bu kapsamda, tarafların her ikisinin de serbest bölgede yerleşik olması ve sözleşme konusu menkul satışın serbest bölgede gerçekleştirilen faaliyetlere ilişkin olması halinde, Türk Lirası ödeme yükümlülüğü bulunmadığı değerlendirilmektedir.

Diğer taraftan, sözleşme taraflarından birinin serbest bölgede faaliyet göstermediği durumda, mezkur Tebliğ hükümlerinin ne şekilde uygulanacağı konusu Tebliğ’de düzenlenmemiştir. İdarenin geçmiş benzer uygulamalardaki yaklaşımını dikkate alarak, bu durumlarda da Türk Lirası ödeme yükümlülüğü bulunmadığı düşünülmekle beraber, konunun Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından açıklığa kavuşturulmasına ihtiyaç vardır.

Gümrük antrepolarında yapılan satışlarda TL ödeme yükümlülüğü var mıdır?

Tebliğ kapsamında, Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri sözleşmeler düzenlendiği için, antrepodan yapılan satışlarda taraflar Türkiye’de yerleşik ise, Türk Lirası ödeme yükümlülüğü antrepodan yapılan satışlarda da geçerlidir.

Tebliğ değişikliğinden önce yapılmış sözleşmeler için de geçerli midir?

19.04.2022 tarihinden önce düzenlenmiş faturalar kapsamındaki ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden yerine getirilebilir ve kabul edilebilir.

19.04.2022 tarihinden önce akdetmiş sözleşmelerin ifası kapsamında bu tarihten önce dolaşıma girmiş bulunan döviz cinsinden kıymetli evraklar kapsamındaki ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden yerine getirilebilir ve kabul edilebilir.

Hangi kurdan Türk Lirasına çevrilmesi gerekir?

Tebliğ’de menkul satış sözleşmelerine ilişkin yapılan değişiklik sonrası kullanılacak döviz kuruna dair hüküm bulunmamaktadır.

Diğer taraftan, Türk Lirasına çevirmede esas alınacak döviz kurunun öncelikle taraflarca belirlenmesinin, bunun mümkün olmadığı durumda ise, ödeme yükümlülüğünün gerçekleştirileceği tarihteki TCMB efektif satış kurunun esas alınabileceği değerlendirilmektedir.

Tebliğ’e aykırı davranmanın yaptırımı nedir?

Tebliğ’e aykırılıklara ilişkin Türk Parası Kıymetinin Korunması Hakkında 1567 Sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrası kapsamında yeniden değerleme oranları dikkate alındığında yaklaşık 11.000-100.000 TL idari para cezası sözleşmenin her bir tarafı için ayrı ayrı olmak üzere uygulanacaktır. Tekerrür durumunda ise bu cezalar iki katı olarak uygulanmaktadır. Barış Demirel, Gümrük Müşaviri https://www.verginet.net/