Yazdır

Anonim Şirketin Kendi Pay Senetlerini İktisap veya Rehin Olarak Kabul Etmesi

İktisap Olanakları

 A. Yönetim Kurulu, Genel Kurul’dan yetki almak ve yetkisini en çok 5 yıl içinde kullanmak şartı ile şirket sermayesinin en çok %10’u oranında, kendi pay senetlerini iktisap veya rehin olarak kabul edebilir. Bu yetkide; iktisap veya rehin olarak kabul edilecek payların itibari değer sayıları belirtilerek toplam itibari değeri ile söz konusu paylara ödenebilecek bedelin alt ve üst sınırı gösterilir. Sözü edilen 5 yıllık süre yenilenebilir.

Her izin talebinde yönetim kurulu kanuni şartların gerçekleştiğini belirtir. Sadece bedellerinin tümü ödenmiş bulunan paylar iktisap edilebilir. Şirketin serbest yüzde kapsamındaki edinim bedelini, bedeli şirketin “net aktifinden” ödenebilir. Net aktif ile “şirket sermayesini aşan malvarlığı değeri” kastedilmektedir. 

 Genel Kurul, %10 sınırı içinde, iktisap edilecek oranı, bedeli ve iktisabın amacını saptar. Yönetim Kurulu yetkisini salt ticari amaçla kullanamaz; düşüntülü işlem yapamaz. Yetki, şirket varlıklarının, menfaatinin korunması, kötüye kullanmaların önlenmesi ve yerindelik amaçlarıyla sınırlıdır. Yetki yenilenebildiğine göre, yasak sermayenin %90’ına özgülenmiş demektir. Bir Anonim Şirketin kendi hisse senetlerini (paylarını) sermayesinin %10’u oranında iktisap edebilmesi şirkete tanınmış büyük bir olanaktır.

 Bu olanağı kullanarak;

·      Borsa şirketleri manipülasyonlara karşı savaşabilir,

·      Kapalı şirketler sağlıklı bir halka açılmanın alt yapısını hazırlayabilir,

·      Borsada şirketin kontrolünün değişmesinin veya emrivakilerin önüne geçilebilir,

·      Dostça olmayan devralmalar etkisiz kılınabilir. Ancak bedelleri tamamen ödenmiş paylar bu yolla iktisap edilebilir.

 B. Yönetim Kurulu, şirket için yakın ve ciddi bir tehlikenin varlığı halinde, yukarıdaki %10 sınırı ile bağlı olmaksızın ve yetki almaya gerek bulunmaksızın kendi hisse senetlerini iktisap edebilir.

·      Yakın ve ciddi bir tehlike; manipülasyonlarla, düşmanca devralmalarla; şirkete karşı dayatmalarla tanımlanabilir,

·      Yakın ve ciddi tehlike, ekonomik krizleri, borsa çöküşlerini de kapsar,

·      Yakın ve ciddi tehlike, somut olay gerçeği ile de bağlantılı olabilir.

Payların bu yolda iktisabı hainde yönetim kurulu ilk genel kurula;

·      İktisabın sebep ve amacı,

·      İktisap edilen payların sayıları, itibari değerlerinin toplamı ve sermayenin ne kadarını temsil ettiği,

·      Bedeli ve ödeme şartları

Hakkında yazılı bilgi sunar.

A ve B için yılsonunda ne kadarsa o kadar tutarda yedek akçe ayrılmalıdır.

Muhasebe Uygulama

Bu muhasebe uygulama örneği: Sayın YMM Cevdet Akçakoca’nın 20.10.2015 tarihli makalesinden aynen alınmıştır.

1.İktisap Edilen Payların Muhasebeleştirilmesi 

Tekdüzen hesap planında bir düzenleme yapılmadığından Çankırı Üniversitesinde yapılan çalışmada olduğu gibi 51 no.lu Geri Alınan Hisse Senetleri hesabı kullanılmıştır. Paylar satın alma bedeli üzerinden yani maliyet bedeli üzerinden kaydedilecektir. 

1.00.000 TL. Sermayeli bir A.Ş. 1 TL. nominal değerindeki 5.000 payını tanesi 4 liradan 20.000 TL. na satın almıştır. (Bunlar için yılsonunda bu kadar tutarda yedek akçe ayrılmalıdır.) Bunun muhasebe kaydı: 

________________ / / 2015________________________ 

514 Geri Satın Alınan Paylar           20.000 

         102 Bankalar                                 20.000 

Payların geri satın alınması 

__________________ / / 2015_________________________ 

590 Dönem Net Karı                      20.000 

        540 Yasal Yedekler                         20.000 

Geri alınan paylar için yıl sonunda yedek akçe ayrılması 

________________ __________________________ 

2. İktisap Edilen Payların Elden Çıkarılmasının Muhasebeleştirilmesi 

Örnek: Nominal değeri 1 TL olan ve daha önceki bir tarihte tanesi 4 TL’den satın alınan 10.000 adet pay, 2015 yılında, tanesi 6 TL’den satılarak elden çıkarılmıştır. Satış işlemi banka aracılığı ile yapılmıştır. 

________________ / / 2015 _______________________ 

102 Bankalar                                60.000 

         514 Geri Satın Alınan Paylar            40.000 

         520 Hisse senedi ihraç primi            20.000 

Geri alınan payların satış kaydı 

_________________ / / 2015_________________________ 

540 Yasal Yedekler                      40.000 

        570 Geçmiş Yıllar Karları                 40.000 

Geri alınan hisse senetleri satıldığından yedeklerin 

Ortaklara dağıtılabilmesi için 

__________________ __________________________ 

a. Bu satıştan sonra, Yasal yedeklerde kalan tutar ya ortaklara dağıtılır veya sermaye artırım kararı alınarak sermayeye ilave edilebilir. Sermayeye ilave kayıtlarını burada göstermeye lüzum görmüyorum. 

b. Örnekteki geri alınan payları karlı satmıştık. Zararlı satsa idik bu defa hisse senedi ihraç primleri borçlu olarak çalışıp borç bakiye verecekti. 

3. İktisap Edilen Paylar Nedeniyle Sermayenin Azaltılması 

Anonim şirketin iktisap ettiği payları 3 yıl içinde elden çıkaramaması halinde sermaye 

Örnek: ilk örnekteki 5.000 Pay her biri 4 TL. den 20.000 TL. ye alınmıştı. Zamanında elden çıkarılamadığı için sermaye azaltılması yoluyla yok edilecektir. 

Bu durumda önce payların alış bedeli ile payların üzerinde yazılı nominal değerler karşılaştırılıp azalacak sermaye ve fark bulunacaktır. Bulunan fark daha önce ayrılmış olan yedeklerden mahsup edilecektir. 

Payların alış bedeli = (5.000x4 = 20.000 TL. 

Payların nominal değeri = 5.000x1=5.000 TL. 

Azaltılacak sermaye tutarı = 5.000 TL. 

Fark = 20.000 - 5.000 = 15.000 (Yedeklerden Mahsup edilecek tutar) 

Muhasebe kaydına gelelim. 

_____________________ / / 2015 ____________________ 

500 Sermaye                             5.000 

540 Yasal Yedekler                    15.000 

        514 Geri Satın alınan paylar         20.000 

Elden çıkarılamayan paylar sebebiyle sermayenin azaltılması 

Ve aradaki farkın yasal yedeklerden karşılanması 

______________________ ___________________________ 

540 Yasal Yedekler                   5.000 

          570 Geçmiş yıllar karları         5.000 

Satılan paylar sebebiyle serbest kalan yedeklerin ortaklara 

Dağıtılabilmesi için geçmiş yıllar karları hesabına devri 

------------------------------------- --------------------------------------------

570 Geçmiş yıllar karları           5.000 

          331 Ortaklara Borçlar            5.000 

Geçmiş yıllar karlarına devredilen yedeklerin ortaklara dağıtılması 

______________________ ___________________________ 

Kayıtlar bu şekilde yapılabilir, kullanılacak hesaplar yasal yedekler veya olağanüstü yedekler olabilir. 05.03.2019

YMM/BD HASAN SANCAK

Kaynak:6102 Sayılı T.T.K.

https://www.linkedin.com/pulse/anonim-%C5%9Firketin-kendi-pay-senetlerini-iktisap-veya-rehin-hasan-sancak/