Kısa Çalışma; İş Kanunu gereği yer altı maden işlerinde en fazla 37.5 saat (yer altı maden işleri haricindeki işlerde -yer üstü bölümünde- ise en fazla 45 saat) olarak uygulanan haftalık çalışma süresinin, 3 ayı geçmemek üzere, işyerinin tamamında veya bir bölümünde geçici olarak en az 1/3 oranında azaltılması veya süreklilik koşulu aranmaksızın en az 4 hafta süreyle faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulmasıdır.

B- YER ALTI MADEN İŞLERİNDE KISA ÇALIŞMA İÇİN HAFTALIK ÇALIŞMA SÜRESİ

Kısa çalışma olabilmesi için yer altı maden işlerinde çalışan işçilerle ilgili İş Kanunu gereği haftalık çalışma süresi olan en fazla 37.5 saatlik sürenin; işyerinin tamamında veya bir bölümünde 3 aya kadar süreyle en az 12.5 saat azaltılması ve bu suretle en fazla 25 saat, yer altı maden işleri haricindeki işlerde -yer üstü bölümünde- ise en az 15 saat azaltılması ve bu suretle en fazla 30 saat olarak uygulanması veya en az 4 hafta süreyle işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması gerekmektedir.

İşyerinin yer altı maden işlerinin bir bölümünde haftalık çalışma süresi en az 1/3 oranında azalmışsa, kısa çalışmanın yalnızca bu bölümde yapılması gerekmektedir. İşyerinin yer üstü bölümünde haftalık  çalışma süresi iş sözleşmesinde ya da toplu iş sözleşmesinde 45 saatin altında belirlenmemişse haftalık en çok 45 saatlik, yer altı maden işletmesinin kısa çalışma uygulanmayan diğer bölümlerinde iş sözleşmesinde ya da toplu iş sözleşmesinde haftalık çalışma süresi 37.5 saatin altında belirlenmemişse haftalık en çok 37.5 saatlik çalışmaya devam edilmesi icap etmektedir.

Buna göre, kısa çalışma durumu,  3 ayı geçmemek üzere işyerinin yer altı maden işlerinde en fazla 37.5 saat olarak uygulanan haftalık çalışma süresinin en az 12.5 saat (haftalık çalışma süresi 36 saat ise en az 12 saat, haftalık çalışma süresi 33 saat ise en az 11 saat,) azaltılması ya da sürekli olmamak üzere işyerinin tamamında veya bir bölümünde en az 4 hafta süreyle faaliyetin durdurulmasında ortaya çıkmaktadır.

C- KISA ÇALIŞMA YAPILMASINI GEREKTİREN NEDENLER

Yer altı maden işlerinde kısa çalışma yapılmasını gerektiren nedenler, yer altı maden işleri haricindeki işlerde olduğu gibi 4 şekilde karşımıza çıkmaktadır.

a) Ulusal veya uluslararası ekonomide ortaya çıkan olayların, ülke ekonomisini ve dolayısıyla işyerini ciddi anlamda etkileyip sarstığı durumları kapsayan genel ekonomik kriz,

b) Ulusal veya uluslararası olaylardan dolayı belirli bir il veya bölgede faaliyette bulunan işyerlerinin ekonomik olarak ciddi şekilde etkilenip sarsıldığı durumları kapsayan bölgesel kriz,

c) Ulusal veya uluslararası ekonomide ortaya çıkan olaylardan doğrudan etkilenen sektörler ve bunlarla bağlantılı diğer sektörlerdeki işyerlerinin ciddi anlamda sarsıldığı durumları kapsayan sektörel kriz,

d) İşverenin kendi sevk ve idaresinden kaynaklanmayan, önceden kestirilemeyen, bunun sonucu olarak bertaraf edilmesine olanak bulunmayan, dışsal etkilerden ileri gelen, geçici olarak çalışma süresinin azaltılması veya faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması ile sonuçlanan deprem, yangın, su baskını, salgın hastalık, seferberlik ve benzeri nedenleri kapsayan zorlayıcı sebep.

Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel krizin varlığını, işçi ve işveren sendikaları konfederasyonlarının iddia etmesi ya da bu yönde kuvvetli emarenin bulunması halinde, Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) Genel Müdürü, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı temsilcisi, Hazine Müsteşarlığı temsilcisi, en çok üyeye sahip işçi sendikaları konfederasyonu temsilcisi, en çok üyeye sahip işveren sendikaları konfederasyonu temsilcisi, esnaf ve sanatkarlar odası konfederasyonu temsilcisi olmak üzere 6 üyeden oluşan Türkiye İş Kurumu Yönetim Kurulu tarafından genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz olup olmadığına karar verilmesi gerekir.

D- İŞVEREN KISA ÇALIŞMA BAŞVURUSU

Yer altı maden işlerinde genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle işyerinde kısa çalışma yapılmasını talep eden işverenin, İŞKUR  il/hizmet merkezi müdürlüğü ile varsa toplu iş sözleşmesi tarafı sendikaya,  genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerin işyerine etkileri ve zorlayıcı sebebin ne olduğunun belirtilmesi ve varsa kısa çalışma ile ilgili iddiasını kanıtlayıcı somut belgeleri eklemesi suretiyle yazılı bildirimde bulunması icap eder. Bu bildirime ayrıca kısa çalışma yaptırılacak işçilere ilişkin bilgileri içeren listenin manyetik ve yazılı ortamda eklenmesi de gerekir.

Yer altı maden işleri işvereninin kısa çalışma başvurusu İŞKUR tarafından ivedilikle incelenir ve sonucu işverene bildirilir. İşveren durumu, işyerinde işçilerin görebileceği bir yerde ilan eder ve varsa toplu iş sözleşmesine taraf işçi sendikasına bildirir. İlan yoluyla işçilere duyuru yapılamadığı durumlarda, kısa çalışmaya tabi işçilere yazılı bildirim yapılması gerekir.

E- İŞÇİNİN KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNDEN YARARLANMASI İÇİN GEREKLİ KOŞULLAR

Yer altı maden işleri haricindeki işlerde olduğu gibi, yer altı maden işlerinde çalışan işçinin kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilmesi için;

a) İşverenin kısa çalışma talebinin İŞKUR’ca uygun bulunmuş olması,

b) Kısa çalışmanın başladığı tarihte, son 120 günü kesintisiz olmak üzere son 3 yıl içinde en az 600 gün işçi adına işsizlik sigortası prim ödemesinin bulunması ve işçinin ilgili işyerinde çalışıyor olması, icap eder. Raşit Ulubey/E-Yaklaşım/Aralık 2015/ Sayı: 276Formun Üstü

Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı Özdoğrular smmm ltd. şti /Mehmet Özdoğru ve/veya ozdogrular.com./com.tr' ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.